[Κωστή Αχνιώτη]

Γενικοί στόχοι

Στόχος της Δήλωσης Πολιτικής είναι να προσφέρει το πλαίσιο με βάση το οποίο θα πραγματοποιείται η ανάπτυξη στην Ύπαιθρο και τα Χωριά της Κύπρου, περιλαμβανομένης τόσο της προώθησης όσο και του έλεγχου της ανάπτυξης για τη χρονική περίοδο της παρούσας Δήλωσης.

Η βελτίωση της ποιότητας της ζωής στα Χωριά και ο περιορισμός της αστυφιλίας αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την χωροταξία της υπαίθρου. Το βιοτικό επίπεδο στην Ύπαιθρο και τα Χωριά πρέπει να βελτιωθεί με την προώθηση τέτοιων μέτρων και την ενθάρρυνση τέτοιων αναπτύξεων, ώστε να διατηρηθεί το βέλτιστο επίπεδο πληθυσμού σε αυτή.

Στόχος επίσης, της Δήλωσης Πολιτικής είναι η προώθηση ανάπτυξης που να βασίζεται στη βέλτιστη εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Νήσου, στους οποίους περιλαμβάνονται η γη, το νερό και το εργατικό δυναμικό καθώς και η χρήση των πόρων αυτών σε συνδυασμό με τους κεφαλαιουχικούς πόρους, ιδιαίτερα σε σχέση με τις κύριες δραστηριότητες της γεωργίας, της βιομηχανίας και του τουρισμού. Στόχος είναι επίσης η ισορροπημένη ανάπτυξη με βάση τις πλουτοπαραγωγικές δυνατότητες και η προσφορά βέλτιστων συνθηκών διαβίωσης και απασχόλησης.

Μια ορθή χωροταξική πολιτική πρέπει να επιδιώκει και τους πιο κάτω γενικούς στόχους στην Ύπαιθρο και τα Χωριά:

1. Την αρμόζουσα κατανομή, διαβίωση και απασχόληση του πληθυσμού.
2. Τη βέλτιστη εκμετάλλευση του γεωργικού και κτηνοτροφικού δυναμικού.
3. Τη βέλτιστη εκμετάλλευση του τουριστικού δυναμικού.
4. Τη βέλτιστη εκμετάλλευση του βιομηχανικού δυναμικού.
5. Τη βελτίωση του οδικού δικτύου και συστήματος μεταφορών.
6. Το σεβασμό των περιβαλλοντικών αναγκών, περιλαμβανομένης και της πρόνοιας επαρκών και κατάλληλων διευκολύνσεων για την αναψυχή του κοινού.
7. Την προστασία, διατήρηση και προβολή του αξιόλογου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος.
8. Τη βέλτιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Νήσου.

«Η Δήλωση Πολιτικής σκοπό έχει να προσφέρει το πλαίσιο με βάση το οποίο θα ρυθμίζεται η ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές πάνω σ’ ενιαία βάση». … «Η δήλωση πολιτικής αποτελεί «ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ», όπως τούτο ορίζεται στον περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972» κλπ. «Η Δήλωση Πολιτικής προορίζεται να καλύψει την περίοδο 1987-2000» κλπ. Αυτά είναι αποσπάσματα από τον πρόλογο του προσχεδίου δήλωσης. Η «δήλωση αυτή είναι λοιπόν σημαντική. Θα καθορίζει ποια εμφάνισε θα έχει η αγροτική Κύπρος όταν θα μπαίνει στην επόμενη χιλιετηρίδα μετά την γέννηση του Κύριου Ημών Ιησού Χριστού. Η σημαντική αυτή «δήλωση» συζητίεται λοιπόν ανάμεσα στα κυβερνητικά κλιμάκια και θεωρείται απόρρητη. Γιατί; Μήπως για να μην το μάθουν οι… Τούρκοι; Οι στόχοι της Δήλωσης Πολιτικής είναι ευγενικοί και τους παραθέτουμε.

Ειδικοί στόχοι

Οι ειδικοί στόχοι αποτελούν την βάση για τη διαμόρφωση της πολιτικής για την ανάπτυξη που ενσωματώνεται στην παρούσα Δήλωση Πολιτικής:

1. Η διασφάλιση ότι η ανάπτυξη που αρμόζει ή που είναι αναγκαία στην Ύπαιθρο και τα Χωριά θα τοποθετείτε κατάλληλα και σχεδιάζεται προσεκτικά ώστε να προστατεύεται ο παραδοσιακός, αισθητικός και αγροτικός χαρακτήρας των χωριών και να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων τους.
2. Η επιδίωξη συγκεντρωμένης και συμπαγούς ανάπτυξης σε αντίθεση προς τη διάσπαρτη και αραιή ανάπτυξη.
3. Η διατήρηση της καλής γεωργικής γης και των δασών.
4. Η διασφάλισης κατάλληλης γης για την ανάπτυξη , γενικά, της γεωργικής, κτηνοτροφικής, οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και άλλων χρήσεων και η εκμετάλλευση της.
5. Η προστασία του ορυκτού πλούτου και η διασφάλιση της βέλτιστης εκμετάλλευσης του και της επαναφοράς της γης στη συνέχεια, όσο αυτό είναι δυνατό, στην αρχική της κατάσταση.
6. Η διατήρηση περιοχών ειδικής αξίας, λόγω της ποιότητας του τοπίου τους ή της σημασίας τους, για σκοπούς αναψυχής ή λόγω του οικολογικού ή φυσιογραφικού ενδιαφέροντος τους.
7. Η ενθάρρυνση της διατήρησης και προστασίας της χλωρίδας και πανίδας της Νήσου.
8. Η βέλτιστη διαχείριση των υδάτινων πόρων και η παρεμπόδιση της ρύπανσης τους.
9. Η διασφάλιση ότι τα Χωριά και η Ύπαιθρος προστατεύονται από ακατάλληλους τύπους ανάπτυξης.
10. Η διατήρηση οποιασδήποτε συγκεκριμένης οικοδομής ή ομάδας οικοδομών ή περιοχής ειδικού κοινωνικού, πολιτιστικού, αρχιτεκτονικού, ιστορικού, οικολογικού ή άλλου ενδιαφέροντος ή χαρακτήρα ή φυσικής καλλονής.
11. Η ανάκτηση εγκαταλειμμένης γης και η επαναφορά της στη συνέχεια σε επωφελή χρήση.
12. Η βέλτιστη χρήση της γης καθώς και η βέλτιστη παροχή κοινωνικών και συγκοινωνιακών διευκολύνσεων και διευκολύνσεων αναψυχής οι οποίες να ικανοποιούν τις ανάγκες του πληθυσμού που διαμένει στην ύπαιθρο και τα χωριά καθώς και των επισκεπτών, κατά το βέλτιστο και οικονομικότερο τρόπο.
13. Η διασφάλιση και διατήρηση της ελεύθερης προσπέλασης του κοινού στην ύπαιθρο και στις ακτές.
14. Ο συντονισμός των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων βοηθά να επιτυγχάνεται η μέγιστη κοινή ωφέλεια.
15. Η εισαγωγή αποτελεσματικού συστήματος ελέγχου ανάπτυξης της γης.
16. Η αποφυγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας, της θάλασσας, των λιμνών, υδάτινων πόρων γενικά, συμπεριλαμβανομένων και των υπογείων καθώς και του υπεδάφους.
17. Η ενθάρρυνση της επίτευξης κατάλληλων τύπων ανάπτυξης, μέσα σε επιλεγμένα χωριά.

Η πρώτη εντύπωση είναι ότι η περιγραφή των στόχων είναι λεπτομερής και ακριβής. Η ίδια δήλωση συνοδεύεται με ένα γλωσσάριο των εννοιών για «τους σκοπούς της δήλωσης» καθορίζοντας τι σημαίνει για παράδειγμα «οικόπεδο», «εργαστήριο» κλπ. Η αλήθεια είναι διαφορετική. Το κείμενο αποφεύγει να καθορίσει τις βασικές έννοιες που χρησιμοποιεί και που έχουν σχέση με την ανάπτυξη. Για παράδειγμα: Τι σημαίνει βέλτιστη αξιοποίηση πόρων; Ας υποθέσουμε ότι το κείμενο γράφτηκε από κάποιο άγνωστο κύριο. Ας τον ονομάσουμε κύριο Φ. Μέσα στο μυαλό του κύριου Φ, τι σημαίνει «βέλτιστη»; Τι σημαίνει «αξιοποίηση»; Η ίδια ηθελημένη ασάφεια (ή παίζειν πελλόν) παρατηρείται συνέχεια. Εδώ όμως είναι ακριβώς που θα ‘πρεπε να γίνει μια συζήτηση. Είναι ακριβώς αυτές οι έννοιες που υπό το φως της κυπριακής εμπειρίας, πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν. Το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται τόσο απλοϊκά σημαίνει ότι τους δίνεται το τρέχον περιεχόμενο. Εφαρμόζεται ως είθισται. Γι’ αυτό η δήλωση Πολιτικής είναι κάκιστη και υπαναπτυξιακή. (Με την έννοια ότι το προτεινόμενο μοντέλο «ανάπτυξης» επαναπροσδιορίζει μεν αλλά διατηρεί δε την υπαναπτυξιακή θέση της Κύπρου μέσα στο πλέγμα των διεθνών οικονομικών σχέσεων).

Όμως η Δήλωση Πολιτικής χαρακτηρίζεται επίσης από έλλειψη ευθύτητας. Αφήνει συνέχεια παραθυρούθκια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παράγραφος 3(ΙΙΙ)1 με τίτλο ΠΟΛΙΤΙΚΗ (αναφέρεται στην ανάπτυξη των ακτών «Φυσικής Καλλονής»): Ανάπτυξη σε Ακτές Φυσικής Καλλονής, δεν θα επΙτρέπεται ΕΚΤΟΣ σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου τούτο απαιτείται για σκοπούς ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ή ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να υλοποιηθεί ΑΛΛΟΥ ή για ΑΝΑΨΥΧΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ή για γεωργικούς ή δασοπονικούς σκοπούς, νοουμένου ότι… (και καθορίζεται ότι η ανάπτυξη θα πρέπει να συνάδει με το περιβάλλον, να μη βλάπτει τη δημόσια υγεία κλπ). Αυτό το «εκτός σε εξαιρετικές περιπτώσεις» είναι χαρακτηριστικό της κυβερνητικής πολιτικής. Αυτή ακριβώς τη στιγμή στο ζύγι κτίζεται ένα ξενοδοχείο σε χαλίτικη γη, που παραχωρήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο σε πρόσφυγα ξενοδόχο (τον καημένο), με συντελεστή δόμησης 40% σε μια περιοχή όπου ο συντελεστής δόμησης είναι 10%. Φυσικά το ξενοδοχείο… θα συνάδει κλπ. Ο φάκελος που αιτιολογεί την παραχώρηση του χαλίτικου ΚΑΙ του συντελεστή είναι… μα τι άλλο, απόρρητος. Λοιπόν δεν εμπιστευόμαστε την αντίληψη της κυβέρνησης (αυτής ή της επόμενης ή της μεθεπόμενης) για το δημόσιο συμφέρον ή για την αναψυχή του κοινού ή για το «αν δεν μπορεί να υλοποιηθεί αλλού». Να λείψουν τα «εκτός» και να μπουν διαφανείς και ξάστερες διαδικασίες. (Ας είναι μέσω της βουλής τουλάχιστον). Επαναλαμβάνουμε ότι αυτό το «εκτός» υπάρχει σχεδόν Σ’ ΟΛΕΣ τις παραγράφους της δήλωσης.

Το ίδιο κείμενο χαρακτηρίζεται από μια φοβερή αντιφατικότητα σε βαθμό που αρκετές φορές να αυτοαναιρείται. Διαβάζουμε π.χ. υπογραμμίζοντας τα εξής: «Η διατήρηση και βελτίωση των Περιοχών Φυσικής Καλλονής θα αποτελεί τον ΚΥΡΙΟ στόχο της πολιτικής αυτής. Πρόθεση είναι να ληφθεί πρόνοια ώστε το κοινό να απολαμβάνει τις χάρες των περιοχών αυτών για υπαίθρια αναψυχή και ανάπαυση. Οι περιοχές Φυσικής Καλλονής ΔΕΝ πρέπει να θεωρούνται κατάλληλες γι’ ανάπτυξη• ΕΝ ΤΟΥΤΟΙΣ οποιαδήποτε ανάπτυξη ή χρήση μέσα σ’ αυτές θα πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία ως προς την κλίμακα, το χαρακτήρα και το περιβάλλον και να έχει μεταξύ άλλων, ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ. Χωρις την εφαρμογή της Δήλωσης συμβαίνουν τα ίδια. Π.χ. στον Ποταμό του Λιοπετρίου κόπηκαν αρκετά δέντρα (αυτό θα επιτρέπεται και από τη Δήλωση Πολιτικής σε… εξαιρετικές φυσικά περιπτώσεις και έχει κτιστεί ένα εστιατόριο στις όχθες. Η Πολεοδομία για να δώσει την άδεια οικοδόμησης απαίτησε να γίνει χώρος στάθμευσης αρκετών δεκάδων αυτοκινήτων πίσω ακριβώς από το εστιατόριο. Δεν θεωρήθηκε «ικανοποιητική προσπέλαση» η δημιουργία ενός χώρου στάθμευσης 500μ πιο πίσω. Υπ’ όψη ότι μιλούμε για μια περιοχή που έχει κηρυχτεί προστατευόμενη.

Πιο συγκεκριμένα η όλη αναξιοπιστία της Δήλωσης Πολιτικής αποδεικνύεται στη περίπτωση της περιοχής του Ακάμα όπου καθορίζει, σύμφωνα με πληροφορίες, δυο τουριστικές ζώνες μια στη Λάρα και μια στην Τοξέφτρα. Γύρω από το κυβερνητικό δάσος του Ακάμα δίνεται ένας τεράστιος συντελεστής δόμησης, 5%. Ο κ. Φ. παραμένει κουφός στις 4000 υπογραφές για τη δημιουργία Εθνικού Πάρκου σ’ ολόκληρη τη χερσόνησο του Ακάμα. Η όλη φιλοσοφία της δήλωσης παραμένει πιστή στην επιδίωξη του εύκολου κέρδους και της μακρόχρονης ζημιάς. Η τακτική αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος γίνεται δημαγωγικά και για λόγους μόδας. Η Δήλωση Πολιτικής είναι αντιπεριβαλλοντική.