el:brochures:mavrespinelies:kipros_ethniko_ethnikismos

Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Next revision
Previous revision
el:brochures:mavrespinelies:kipros_ethniko_ethnikismos [2020/06/24 18:30]
127.0.0.1 external edit
el:brochures:mavrespinelies:kipros_ethniko_ethnikismos [2020/12/18 09:11] (current)
Line 7: Line 7:
 Αυτή η μπροσούρα εκδόθηκε το 1984, από ανώνυμο Κύπριο Αναρχικό και δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο "ΦΥΛΛΑ ΠΟΡΕΙΑΣ", τεύχος 4, εκδότης Λεωνίδας Χρηστάκης, στην Αθήνα. Γράφτηκε και συζητήθηκε αρχικά με την ομάδα πού έβγαλε το περιοδικό [[el:magazines:mavrespinelies|Μαύρες Πινελιές]]. Αυτή η μπροσούρα εκδόθηκε το 1984, από ανώνυμο Κύπριο Αναρχικό και δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο "ΦΥΛΛΑ ΠΟΡΕΙΑΣ", τεύχος 4, εκδότης Λεωνίδας Χρηστάκης, στην Αθήνα. Γράφτηκε και συζητήθηκε αρχικά με την ομάδα πού έβγαλε το περιοδικό [[el:magazines:mavrespinelies|Μαύρες Πινελιές]].
  
-Το παρών αρχείο PDF αποτελεί αναδημοσίευση της μπροσούρας, από την [[https://anopoli.espivblogs.net/2018/07/26/i-kypros-to-ethniko-kai-o-ethnikismos-mia-eleytheriaki-analysi/|Ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Άνω Πόλης]] στη Σαλονίκη, τον Ιούνη του 2018.+Το παρών αρχείο PDF αποτελεί αναδημοσίευση της μπροσούρας, από την [[https://anopoli.espivblogs.net/2018/07/26/i-kypros-to-ethniko-kai-o-ethnikismos-mia-eleytheriaki-analysi/|Ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Άνω Πόλης]] στη Σαλονίκη, τον Ιούνη του 2018. Το πιο κάτω δακτυλογραφημένο κείμενο είναι βασισμένο πάνω στην αναδημοσιευμένη έκδοση της μπροσούρας. Επιπρόσθετα, έχει εντοπιστεί και σκαναριστεί και η πρώτη έκδοση για σκοπούς αρχειοθέτησης.
  
-Αναφορές στις σημειώσεις 10, 11, 31, 32 και 33 δεν εντοπίστηκαν μέσα στο αναδημοσιευμένο κείμενο της μπροσούρας. Οι αναφορές στις συγκεκριμένες σημειώσεις πιο κάτω δακτυλογραφημένο κείμενο έχουν τοποθετηθεί σε σημεία στα οποία θεωρήσαμε πως αναφέρονται οι σημειώσεις.+Αναφορές στις σημειώσεις 10, 11, 31, 32 και 33 δεν εντοπίστηκαν μέσα στο αναδημοσιευμένο κείμενο της μπροσούρας. Οι αναφορές στις συγκεκριμένες σημειώσεις στο πιο κάτω δακτυλογραφημένο κείμενο έχουν τοποθετηθεί σε σημεία στα οποία θεωρήσαμε πως αναφέρονται οι σημειώσεις.
  
 ====Περιεχόμενο===== ====Περιεχόμενο=====
  
 <WRAP right noprint round download 30%> <WRAP right noprint round download 30%>
-  * [[https://archive.org/download/kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication/kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication.pdf|Σκαναρισμένο PDF στο archive.org (να προτιμάται)]]+  * [[https://archive.org/download/kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication/kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication.pdf|Σκαναρισμένο PDF Έκδοσης Άνω Πόλης στο archive.org (να προτιμάται)]]
   * {{ wiki:media:brochures:traino:kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication.pdf   * {{ wiki:media:brochures:traino:kipros_ethniko_ethnikismos_mia_eleftheriaki_analisi_1984_republication.pdf
-|Συμπιεσμένο PDF από τον server μας (καβάντζα / mirror)}}+|Συμπιεσμένο PDF Έκδοσης Άνω Πόλης από τον server μας (καβάντζα / mirror)}} 
 +  * [[https://archive.org/download/kirpos_to_ethniko_original/kirpos_to_ethniko_original.pdf |Σκαναρισμένο PDF Πρώτης Έκδοσης στο archive.org (να προτιμάται)]] 
 +  * {{ wiki:media:brochures:traino:kirpos_to_ethniko_original_lowq.pdf 
 +|Συμπιεσμένο PDF Πρώτης Έκδοσης από τον server μας (καβάντζα / mirror)}}
   * Για αρχεία κειμένου (PDF, ODF) και την δημιουργία συλλογών κειμένων (book creator), χρησιμοποιείστε τις αντίστοιχες επιλογές στο δεξί πλάι της σελίδας κάθε άρθρου.   * Για αρχεία κειμένου (PDF, ODF) και την δημιουργία συλλογών κειμένων (book creator), χρησιμοποιείστε τις αντίστοιχες επιλογές στο δεξί πλάι της σελίδας κάθε άρθρου.
 </WRAP> </WRAP>
Line 102: Line 105:
  
  
-**//1765//** Κοινή μαζική εξέγερση ορθόδοξων και μουσουλμάνων κάτω από την ηγεσία του Χαλήλ Αγά (διοικητή της Κερύνειας) ενάντια στην οικονομική εξαθλίωση και τους νέους φόρους που επιβάλλονται. Η εξέγερση συντρίβεται με στρατεύματα που στέλνονται απ’ έξω. Πρέπει να σημειωθεί, ότι σ’ αυτήν τη ν περίοδο οι μουσουλμάνοι δείχνουν πιο έντονες τάσεις εξέγερσης, ίσως γιατί υπάρχει έντονη ταξική κινητικότητα προς τα κάτω στην κοινότητά τους.+**//1765//** Κοινή μαζική εξέγερση ορθόδοξων και μουσουλμάνων κάτω από την ηγεσία του Χαλήλ Αγά (διοικητή της Κερύνειας) ενάντια στην οικονομική εξαθλίωση και τους νέους φόρους που επιβάλλονται. Η εξέγερση συντρίβεται με στρατεύματα που στέλνονται απ’ έξω. Πρέπει να σημειωθεί, ότι σ’ αυτήν την περίοδο οι μουσουλμάνοι δείχνουν πιο έντονες τάσεις εξέγερσης, ίσως γιατί υπάρχει έντονη ταξική κινητικότητα προς τα κάτω στην κοινότητά τους.
  
 **//1804//** Νέα εξέγερση που αρχίζει σαν κοινή ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα. Η παρεμβολή της εκκλησίας, που μεσολαβεί να έρθουν στρατεύματα να την καταστείλουν, δημιουργεί διακοινοτικούς ανταγωνισμούς και επεισόδια. **//1804//** Νέα εξέγερση που αρχίζει σαν κοινή ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα. Η παρεμβολή της εκκλησίας, που μεσολαβεί να έρθουν στρατεύματα να την καταστείλουν, δημιουργεί διακοινοτικούς ανταγωνισμούς και επεισόδια.
Line 179: Line 182:
 Σε μία πρώτη φάση, αμέσως μετά το ‘74 και μέσα σε μία κατάσταση που μύριζε γενικό αναβρασμό, ρίχτηκε το σύνθημα της “στράτευσης” της κοινωνίας, για μία “λαϊκή άμυνα” κλπ. Μιλώντας κάποιος για ακροαριστερό χώρο αυτήν την εποχή είναι λίγο παρατραβηγμένο φυσικά. Είχαν όμως αρχίσει οι πρώτες διαδικασίες ανάμεσα σε διάφορα άτομα και ομάδες, τόσο στο χώρο της ΕΔΕΚ, που εξέφρασε έντονα αυτά τα ρεύματα εκείνη την εποχή, όσο και ανάμεσα σε ακελικούς και ενωτικούς. Είναι επίσης και η περίοδος των προσπαθειών για συγκρότηση του ΚΚΚ. Σε μία πρώτη φάση, αμέσως μετά το ‘74 και μέσα σε μία κατάσταση που μύριζε γενικό αναβρασμό, ρίχτηκε το σύνθημα της “στράτευσης” της κοινωνίας, για μία “λαϊκή άμυνα” κλπ. Μιλώντας κάποιος για ακροαριστερό χώρο αυτήν την εποχή είναι λίγο παρατραβηγμένο φυσικά. Είχαν όμως αρχίσει οι πρώτες διαδικασίες ανάμεσα σε διάφορα άτομα και ομάδες, τόσο στο χώρο της ΕΔΕΚ, που εξέφρασε έντονα αυτά τα ρεύματα εκείνη την εποχή, όσο και ανάμεσα σε ακελικούς και ενωτικούς. Είναι επίσης και η περίοδος των προσπαθειών για συγκρότηση του ΚΚΚ.
  
-Η ΕΔΕΚ, που είχε που είχε και την παράδοση της “αντίστασης” στο πραξικόπημα, εξέφρασε για ένα διάστημα αυτή τη διάθεση-άρνηση κάθε συμβιβασμού με δειλές προτάσεις για κρατικά σοσιαλιστικά μέτρα, απέναντι στην πολιτική της κοινωνικής ειρήνης και του κατευνασμού που υιοθετούσε το ΑΚΕΛ και το κράτος.+Η ΕΔΕΚ, που είχε και την παράδοση της “αντίστασης” στο πραξικόπημα, εξέφρασε για ένα διάστημα αυτή τη διάθεση-άρνηση κάθε συμβιβασμού με δειλές προτάσεις για κρατικά σοσιαλιστικά μέτρα, απέναντι στην πολιτική της κοινωνικής ειρήνης και του κατευνασμού που υιοθετούσε το ΑΚΕΛ και το κράτος.
  
 Οι αντιφάσεις της ιδεολογίας της στράτευσης σαν πανάκεια για όλα τα προβλήματα (εξωτερικά και εσωτερικά) δεν άργησαν να φανούν. Οι αστοί, ο Μακάριος, το κράτος, το ΑΚΕΛ, χρησιμοποίησαν την ίδια λογική, αλλά για ακριβώς αντίθετους στόχους. Οι εργάτες δέχτηκαν όχι μόνο το πάγωμα, αλλά και τη μείωση των μισθών, οι πρόσφυγες εξευμενίστηκαν, ολόκληρη η κοινωνία άρχισε να παίρνει ξανά το δρόμο της προβατοποίησης μέσα στα πλαίσια της “εθνικής ενότητας” για τον Μακροχρόνιο. Οι αντιφάσεις της ιδεολογίας της στράτευσης σαν πανάκεια για όλα τα προβλήματα (εξωτερικά και εσωτερικά) δεν άργησαν να φανούν. Οι αστοί, ο Μακάριος, το κράτος, το ΑΚΕΛ, χρησιμοποίησαν την ίδια λογική, αλλά για ακριβώς αντίθετους στόχους. Οι εργάτες δέχτηκαν όχι μόνο το πάγωμα, αλλά και τη μείωση των μισθών, οι πρόσφυγες εξευμενίστηκαν, ολόκληρη η κοινωνία άρχισε να παίρνει ξανά το δρόμο της προβατοποίησης μέσα στα πλαίσια της “εθνικής ενότητας” για τον Μακροχρόνιο.
Line 203: Line 206:
 Ο εθνικισμός σε οποιαδήποτε μορφή προβάλλει αυτό το πρόβλημα σαν κύριο και καθοριστικό της όλης κοινωνικής ζωής. Ο εθνικισμός απαντά στο εθνικό πρόβλημα στο επίπεδο που τίθεται το πρόβλημα. Αγνοώντας τους εσωτερικούς διαχωρισμούς και εξουσιαστικές σχέσεις, προσπαθεί να προβάλει μια αντίσταση απέναντι σ’ ένα άγνωστο, απειλητικό Άλλο. Μ’ αυτήν την έννοια, ο εθνικισμός αναπαράγει, προωθεί και θεσμοποιεί σε νέα πλαίσια τις ήδη υπάρχουσες εξουσιαστικές σχέσεις. Ο εθνικισμός σε οποιαδήποτε μορφή προβάλλει αυτό το πρόβλημα σαν κύριο και καθοριστικό της όλης κοινωνικής ζωής. Ο εθνικισμός απαντά στο εθνικό πρόβλημα στο επίπεδο που τίθεται το πρόβλημα. Αγνοώντας τους εσωτερικούς διαχωρισμούς και εξουσιαστικές σχέσεις, προσπαθεί να προβάλει μια αντίσταση απέναντι σ’ ένα άγνωστο, απειλητικό Άλλο. Μ’ αυτήν την έννοια, ο εθνικισμός αναπαράγει, προωθεί και θεσμοποιεί σε νέα πλαίσια τις ήδη υπάρχουσες εξουσιαστικές σχέσεις.
  
-Ο εθνικισμός λειτουργεί σαν ιδεολογία του status quo στο εσωτερικό της κοινωνίας. Σ’ αυτό οφείλεται, ως ένα βαθμό, και η συχνή ανακάλυψη και προβολή ενός Άλλου και στο εσωτερικό(5), π.χ. προδότες, συνωμότες κλπ. Είναι μια πρακτική μέθοδος να ξεφορτώνεται το κράτος κάθε ενοχλητικό, ενώ ταυτόχρονα εντείνεται η πίεση πάνω στην κοινωνία για ενοποίηση -ομογενοποίηση, αναστέλλοντας τις κοινωνικές συγκρούσεις και ισοπεδώνοντας τις διαφορές.+Ο εθνικισμός λειτουργεί σαν ιδεολογία του status quo στο εσωτερικό της κοινωνίας. Σ’ αυτό οφείλεται, ως ένα βαθμό, και η συχνή ανακάλυψη και προβολή ενός Άλλου και στο εσωτερικό(5), π.χ. προδότες, συνωμότες κλπ. Είναι μια πρακτική μέθοδος να ξεφορτώνεται το κράτος κάθε ενοχλητικό, ενώ ταυτόχρονα εντείνεται η πίεση πάνω στην κοινωνία για ενοποίηση-ομογενοποίηση, αναστέλλοντας τις κοινωνικές συγκρούσεις και ισοπεδώνοντας τις διαφορές.
  
 Ωστόσο η εξίσωση “ο εθνικισμός” είναι μαλακία, υπεραπλουστεύει την κατάσταση και αποφεύγει το πρόβλημα. Γιατί πέρα από το γεγονός, ότι ο εθνικισμός προβάλλει έστω σαν μια αλλοτριωμένη απάντηση σε ένα παρόλα αυτά υπαρκτό πρόβλημα, υπάρχει και το γεγονός, ότι οι άνθρωποι παίρνουν σοβαρά το θέμα και το πιστεύουν. Η απήχηση του εθνικισμού σαν ιδεολογία εκφράζει ως ένα σημείο τη σημασία των προβλημάτων, που τείνει να αντιμετωπίσει. Ταυτόχρονα όμως, αυτή η απήχηση είναι δεμένη στις σχέσεις εξουσίας, που διαπερνούν την κοινωνία και που αναπαράγονται με τον εθνικισμό. Ωστόσο η εξίσωση “ο εθνικισμός” είναι μαλακία, υπεραπλουστεύει την κατάσταση και αποφεύγει το πρόβλημα. Γιατί πέρα από το γεγονός, ότι ο εθνικισμός προβάλλει έστω σαν μια αλλοτριωμένη απάντηση σε ένα παρόλα αυτά υπαρκτό πρόβλημα, υπάρχει και το γεγονός, ότι οι άνθρωποι παίρνουν σοβαρά το θέμα και το πιστεύουν. Η απήχηση του εθνικισμού σαν ιδεολογία εκφράζει ως ένα σημείο τη σημασία των προβλημάτων, που τείνει να αντιμετωπίσει. Ταυτόχρονα όμως, αυτή η απήχηση είναι δεμένη στις σχέσεις εξουσίας, που διαπερνούν την κοινωνία και που αναπαράγονται με τον εθνικισμό.
Line 233: Line 236:
 **1. ο στρατηγικός χώρος (Μ. Ανατολή), οι επεμβάσεις και η ειρήνη** **1. ο στρατηγικός χώρος (Μ. Ανατολή), οι επεμβάσεις και η ειρήνη**
  
-Αυτό φαίνεται ένα θέμα λυμένο και υπερεξαντλημένο πριν καν ξεκινήσουμε. Η Κύπρος στο μεσανατολικό χώρο, τα πετρέλαια, η αραβο-ισραηλινή διένεξη, οι αμερικάνικες δολοπλοκίες και τα ρέστα. Παρόλο που αυτή η ανάλυση έχει αρκετές αλήθειες, εντούτοις έχει εσκεμμένα περιορισμένο οπτικό πεδίο (που ενισχύεται βασικά από τη δακρύβρεχτη αλληλεγγύη μας με τα αραβικά κράτη και το σωβινισμό τους και στην αθωωποίηση του ρώσικου ιμπεριαλισμού για ότι γίνεται στην περιοχή). Το ψητό φυσικά για τους Ρώσους και τους Αμερικάνους είναι τα πετρέλαια και ο πολιτικός έλεγχος της περιοχής. Σ’ αυτά τα πλαίσια, ο ρόλος της Κύπρου παραμένει αυτός που ήταν από τότε που πήραν το νησί οι Άγγλοι, ένας ακραίος “σταθμός χωροφυλακής”, που να βοηθά όποιον το κατέχει να αστυνομεύει τις εξαρτήσεις του και να εμποδίζει την είσοδο των αντιπάλων στην περιοχή. Ο καθοριστικός ρόλος που έπαιξε αυτή η γεωγραφική θέση στη σύγχρονη ιστορία του νησιού (από άποψη ξένων επεμβάσεωνάμεσων ή έμμεσων) είναι αρκετά φανερός. Οι αγγλικές βάσεις και τα αμερικανικά ραντάρ είναι χαρακτηριστικά αυτών των εξελίξεων. Η Κύπρος για την ώρα είναι σταθμός χωροφυλακής του δυτικού ιμπεριαλισμού.+Αυτό φαίνεται ένα θέμα λυμένο και υπερεξαντλημένο πριν καν ξεκινήσουμε. Η Κύπρος στο μεσανατολικό χώρο, τα πετρέλαια, η αραβο-ισραηλινή διένεξη, οι αμερικάνικες δολοπλοκίες και τα ρέστα. Παρόλο που αυτή η ανάλυση έχει αρκετές αλήθειες, εντούτοις έχει εσκεμμένα περιορισμένο οπτικό πεδίο (που ενισχύεται βασικά από τη δακρύβρεχτη αλληλεγγύη μας με τα αραβικά κράτη και το σωβινισμό τους και στην αθωωποίηση του ρώσικου ιμπεριαλισμού για ότι γίνεται στην περιοχή). Το ψητό φυσικά για τους Ρώσους και τους Αμερικάνους είναι τα πετρέλαια και ο πολιτικός έλεγχος της περιοχής. Σ’ αυτά τα πλαίσια, ο ρόλος της Κύπρου παραμένει αυτός που ήταν από τότε που πήραν το νησί οι Άγγλοι, ένας ακραίος “σταθμός χωροφυλακής”, που να βοηθά όποιον το κατέχει να αστυνομεύει τις εξαρτήσεις του και να εμποδίζει την είσοδο των αντιπάλων στην περιοχή. Ο καθοριστικός ρόλος που έπαιξε αυτή η γεωγραφική θέση στη σύγχρονη ιστορία του νησιού (από άποψη ξένων επεμβάσεων άμεσων ή έμμεσων) είναι αρκετά φανερός. Οι αγγλικές βάσεις και τα αμερικανικά ραντάρ είναι χαρακτηριστικά αυτών των εξελίξεων. Η Κύπρος για την ώρα είναι σταθμός χωροφυλακής του δυτικού ιμπεριαλισμού.
  
 Ωστόσο, εδώ πρέπει να αρχίσουμε να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα, γιατί κάπου εδώ τελειώνει και η ομοιότητα ανάλυσης με εκείνη την προβληματική (τόσο προσφιλή στους αριστερούς “αντί-ιμπεριαλιστές” μας), που βλέποντας το πιο πάνω, τραβά τη γραμμή αντιπαράθεσης της με τον “αμερικάνικο και σιωνιστικό ιμπεριαλισμό” και μας τοποθετεί στο πλευρό του “αραβικού αντιϊμπεριαλισμού” κλπ. Ωστόσο, εδώ πρέπει να αρχίσουμε να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα, γιατί κάπου εδώ τελειώνει και η ομοιότητα ανάλυσης με εκείνη την προβληματική (τόσο προσφιλή στους αριστερούς “αντί-ιμπεριαλιστές” μας), που βλέποντας το πιο πάνω, τραβά τη γραμμή αντιπαράθεσης της με τον “αμερικάνικο και σιωνιστικό ιμπεριαλισμό” και μας τοποθετεί στο πλευρό του “αραβικού αντιϊμπεριαλισμού” κλπ.
Line 245: Line 248:
 Αυτή η αντίκρυση (να ανέχεσαι πρακτικά χρησιμοποίηση του χώρου σου από τον έναν αντίπαλο και να σκίζεις τον κώλο υπέρ του άλλου), τόσο χαρακτηριστική της κυπριακής ιδεολογίας, βολεύει ως ένα σημείο τις ενοχές, ενώ ταυτόχρονα βλέποντας τον κόσμο σε στυλ άσπρο-μαύρο, αποφεύγει οποιοδήποτε προβληματισμό(6). Αυτή η αντίκρυση (να ανέχεσαι πρακτικά χρησιμοποίηση του χώρου σου από τον έναν αντίπαλο και να σκίζεις τον κώλο υπέρ του άλλου), τόσο χαρακτηριστική της κυπριακής ιδεολογίας, βολεύει ως ένα σημείο τις ενοχές, ενώ ταυτόχρονα βλέποντας τον κόσμο σε στυλ άσπρο-μαύρο, αποφεύγει οποιοδήποτε προβληματισμό(6).
  
-Πέρα ωστόσο από την ηθική ευθύνη και τις ιδεολογικές ανάγκες που εξυπηρετεί η αποφυγή προβληματισμού για ό,τι γίνεται στη Μ. Ανατολή, υπάρχει και μια άλλη διάσταση του θέματος. Για τα στρατηγικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων ανήκουμε στο μεσανατολικό χώρο και κατά συνέπεια οι εξελίξεις σ’ αυτό το χώρο μας καθορίζουν άμεσα. Έχει ήδη αναφερθεί ότι το ενδιάμεσο της δύσης για την Κύπρο πηγάζει σ’ ένα μεγάλη βαθμό απ’ τη γεωγραφική της θέση. Σ’ αυτά τα πλαίσια, η Κύπρος θα εξακολουθεί να αποτελεί στόχο άμεσων ή έμμεσων επεμβάσεων των υπερδυνάμεων ανάλογα με τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή. Για την ώρα, το ΑΚΕΛ και ο ΔΗ.ΣΥ εκφράζουν μια ισορροπία στις έμμεσες επεμβάσεις. Η κατάλυση ακόμα και ενός στοιχειώδους “πολιτικού διαλόγου” (έστω και στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας) ή ακόμα και ο καθορισμός της θέσης τους πάνω στο Κυπριακό ανάλογα με τα συμφέροντα των πατρόνων τους είναι μια χαρακτηριστική πλευρά των αποτελεσμάτων αυτών των επεμβάσεων.+Πέρα ωστόσο από την ηθική ευθύνη και τις ιδεολογικές ανάγκες που εξυπηρετεί η αποφυγή προβληματισμού για ό,τι γίνεται στη Μ. Ανατολή, υπάρχει και μια άλλη διάσταση του θέματος. Για τα στρατηγικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων ανήκουμε στο μεσανατολικό χώρο και κατά συνέπεια οι εξελίξεις σ’ αυτό το χώρο μας καθορίζουν άμεσα. Έχει ήδη αναφερθεί ότι το ενδιάμεσο της δύσης για την Κύπρο πηγάζει σ’ ένα μεγάλο βαθμό απ’ τη γεωγραφική της θέση. Σ’ αυτά τα πλαίσια, η Κύπρος θα εξακολουθεί να αποτελεί στόχο άμεσων ή έμμεσων επεμβάσεων των υπερδυνάμεων ανάλογα με τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή. Για την ώρα, το ΑΚΕΛ και ο ΔΗ.ΣΥ εκφράζουν μια ισορροπία στις έμμεσες επεμβάσεις. Η κατάλυση ακόμα και ενός στοιχειώδους “πολιτικού διαλόγου” (έστω και στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας) ή ακόμα και ο καθορισμός της θέσης τους πάνω στο Κυπριακό ανάλογα με τα συμφέροντα των πατρόνων τους είναι μια χαρακτηριστική πλευρά των αποτελεσμάτων αυτών των επεμβάσεων.
  
 Αυτές ωστόσο οι επεμβάσεις εκφράζουν μόνο μία πτυχή του προβλήματος, πιο πέρα υπάρχει ένα βασικό ζήτημα φυσικής επιβίωσης. Ο υπερεξοπλισμός των κρατών της περιοχής, τα ζωτικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων και η εύφλεκτη κατάσταση που επικρατεί δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους γενικευμένου πολέμου. Ο οποιοσδήποτε δικτάτορας μπορεί να κηρύξει ακόμα πιο ηλίθιους πολέμους απ’ αυτόν μεταξύ Ιράκ – Ιράν. Και σ’ ένα γενικευμένο πόλεμο η Κύπρος σαν θύλακας του ενός συνασπισμού μπορεί να γίνει πεδίο μάχης για τους πυραύλους των υπερδυνάμεων και των τσιρακιών τους. Και σ’ αυτά τα πλαίσια, είναι ανατριχιαστικό να σκέφτεται κανείς ότι το 65%(7) - το λιγότερο - των Κυπρίων ψηφίζουν κόμματα παραρτήματα που αν ήταν στην εξουσία μόνα τους θα γέμιζαν αυτόν τον τόπο πυραύλους των πατρόνων τους. Αυτές ωστόσο οι επεμβάσεις εκφράζουν μόνο μία πτυχή του προβλήματος, πιο πέρα υπάρχει ένα βασικό ζήτημα φυσικής επιβίωσης. Ο υπερεξοπλισμός των κρατών της περιοχής, τα ζωτικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων και η εύφλεκτη κατάσταση που επικρατεί δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους γενικευμένου πολέμου. Ο οποιοσδήποτε δικτάτορας μπορεί να κηρύξει ακόμα πιο ηλίθιους πολέμους απ’ αυτόν μεταξύ Ιράκ – Ιράν. Και σ’ ένα γενικευμένο πόλεμο η Κύπρος σαν θύλακας του ενός συνασπισμού μπορεί να γίνει πεδίο μάχης για τους πυραύλους των υπερδυνάμεων και των τσιρακιών τους. Και σ’ αυτά τα πλαίσια, είναι ανατριχιαστικό να σκέφτεται κανείς ότι το 65%(7) - το λιγότερο - των Κυπρίων ψηφίζουν κόμματα παραρτήματα που αν ήταν στην εξουσία μόνα τους θα γέμιζαν αυτόν τον τόπο πυραύλους των πατρόνων τους.
Line 307: Line 310:
 Ο ρατσισμός αυτών των αντιλήψεων είναι κάτι περισσότερο από έκδηλος για όσους θέλουν να τον δουν. Κάτι τέτοιες καραμέλες πιπιλούσαν και αυτοί που οργάνωναν τις σφαγές των Τουρκοκυπρίων το ‘63 και το ‘67. Και φυσικά, αυτή η μαλακία δεν είναι ανακάλυψη ούτε μοναδικότητα των ελληνοχριστιανών μας. Ο ρατσισμός αυτών των αντιλήψεων είναι κάτι περισσότερο από έκδηλος για όσους θέλουν να τον δουν. Κάτι τέτοιες καραμέλες πιπιλούσαν και αυτοί που οργάνωναν τις σφαγές των Τουρκοκυπρίων το ‘63 και το ‘67. Και φυσικά, αυτή η μαλακία δεν είναι ανακάλυψη ούτε μοναδικότητα των ελληνοχριστιανών μας.
  
-Αυτό που είναι, ωστόσο, ιδιαίτερα ενδιαφέρον και που έχει μία καίρια ιδεολογική λειτουργία, είναι η γραμμική σχέση, που προτείνεται ότι υπάρχει ανάμεσα στην αρχαιότητα και στο παρόν. Και αυτό, γιατί εκφράζει μία από τις κύριες συνισταμένες του εθνικισμού - την τάση για ισοπέδωση των πολιτιστικών και άλλων διαφορών τόσο χρονικά όσο και κοινωνικά - και την ταυτόχρονηάρνηση των αντιθέτων συμφερόντων και αντιλήψεων, που χωρίζουν διάφορες ομάδες ανθρώπων στα πλαίσια των εξουσιαστικών δομών, που διέπουν τις σχέσεις τους. Έτσι, για τους ελληνοχριστιανούς διάφορες συγκρούσεις (τοπικές, πολιτιστικές κλπ.), ακόμα και φανερά αλληλοαποκλειόμενες αντιλήψεις, τρόποι ζωής και φιλοσοφικές τάσεις εκφράζουν κομμάτια ενός συνόλου, του ελληνισμού.+Αυτό που είναι, ωστόσο, ιδιαίτερα ενδιαφέρον και που έχει μία καίρια ιδεολογική λειτουργία, είναι η γραμμική σχέση, που προτείνεται ότι υπάρχει ανάμεσα στην αρχαιότητα και στο παρόν. Και αυτό, γιατί εκφράζει μία από τις κύριες συνισταμένες του εθνικισμού - την τάση για ισοπέδωση των πολιτιστικών και άλλων διαφορών τόσο χρονικά όσο και κοινωνικά - και την ταυτόχρονη άρνηση των αντιθέτων συμφερόντων και αντιλήψεων, που χωρίζουν διάφορες ομάδες ανθρώπων στα πλαίσια των εξουσιαστικών δομών, που διέπουν τις σχέσεις τους. Έτσι, για τους ελληνοχριστιανούς διάφορες συγκρούσεις (τοπικές, πολιτιστικές κλπ.), ακόμα και φανερά αλληλοαποκλειόμενες αντιλήψεις, τρόποι ζωής και φιλοσοφικές τάσεις εκφράζουν κομμάτια ενός συνόλου, του ελληνισμού.
  
 Με διάφορους διανοουμενίστικους ακροβατισμούς όλα μπαίνουν στο ίδιο σακί, - μαζί με τους αφορισμούς, φυσικά, για όσους δεν μας βολεύουν ακόμα σήμερα σαν “διεφθαρμένους” κλπ. Η φυσική και αυτονόητη ερώτηση απέναντι σ’ αυτό το κατασκεύασμα είναι απλά: γιατί έτσι; Δηλαδή, γιατί αυτό το σύνολο; Γιατί αυτός ο χώρος, που η μοντέρνα γεωγραφία των κρατών ονομάζει “Ελλάδα” (που στο κάτω κάτω περιλαμβάνει και χώρους, που οι “Έλληνες” της αρχαιότητας τους θεωρούσαν βαρβάρους) και όχι τα Βαλκάνια, η Μ. Ανατολή κλπ.; Με διάφορους διανοουμενίστικους ακροβατισμούς όλα μπαίνουν στο ίδιο σακί, - μαζί με τους αφορισμούς, φυσικά, για όσους δεν μας βολεύουν ακόμα σήμερα σαν “διεφθαρμένους” κλπ. Η φυσική και αυτονόητη ερώτηση απέναντι σ’ αυτό το κατασκεύασμα είναι απλά: γιατί έτσι; Δηλαδή, γιατί αυτό το σύνολο; Γιατί αυτός ο χώρος, που η μοντέρνα γεωγραφία των κρατών ονομάζει “Ελλάδα” (που στο κάτω κάτω περιλαμβάνει και χώρους, που οι “Έλληνες” της αρχαιότητας τους θεωρούσαν βαρβάρους) και όχι τα Βαλκάνια, η Μ. Ανατολή κλπ.;
Line 317: Line 320:
 **2. οι μαρξιστο-ενωτικοί** **2. οι μαρξιστο-ενωτικοί**
  
-Πριν προχωρήσουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση της Κύπρου, είναι χρήσιμο να αναφέρουμε και τη μαρξιστο-ενωτική αντίληψη(11) (τουλάχιστον στο θεωρητικό της επίπεδο), που φαίνεται να προτείνει μια πιο εκλεπτυσμένη θεώρηση του θέματος.+Πριν προχωρήσουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση της Κύπρου, είναι χρήσιμο να αναφέρουμε και τη μαρξιστο-ενωτική αντίληψη (τουλάχιστον στο θεωρητικό της επίπεδο), που φαίνεται να προτείνει μια πιο εκλεπτυσμένη θεώρηση του θέματος.
  
 “Η εθνογένεση των λαών αρχίζει από τότε που αρχίζει η κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Όμως, τα έθνη αρχίζουν να αποκρυσταλλώνονται σαν ολοκληρωμένη ιστορική κατηγορία στην περίοδο παρακμής του φεουδαλικού μεσαίωνα”. “Η εθνογένεση των λαών αρχίζει από τότε που αρχίζει η κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Όμως, τα έθνη αρχίζουν να αποκρυσταλλώνονται σαν ολοκληρωμένη ιστορική κατηγορία στην περίοδο παρακμής του φεουδαλικού μεσαίωνα”.
  
-Προσπερνώντας το γεγονός της θεμελίωσης των απόψεών του πάνω σε σταλινικούς ορισμούς (για το έθνος λ.χ.), και μόνο το γεγονός αυτό (η σταλινική βάση της ανάλυσης) θα έπρεπε να προβληματίσει λίγο και την ίδια την ανάλυση που μυρίζει έναν μπαγιάτικο Μαρξισμό, ο Ψυρρούκης προτείνει βασικά, ότι στην πορεία της εθνογένεσης η αστική τάξη χάνει σταδιακά την ηγεσία του αγώνα και την αναλαμβάνει (ποιος άλλος;) το προλεταριάτο.+Προσπερνώντας το γεγονός της θεμελίωσης των απόψεών του πάνω σε σταλινικούς ορισμούς (για το έθνος λ.χ.), και μόνο το γεγονός αυτό (η σταλινική βάση της ανάλυσης) θα έπρεπε να προβληματίσει λίγο και την ίδια την ανάλυση που μυρίζει έναν μπαγιάτικο Μαρξισμό, ο Ψυρρούκης προτείνει βασικά, ότι στην πορεία της εθνογένεσης η αστική τάξη χάνει σταδιακά την ηγεσία του αγώνα και την αναλαμβάνει (ποιος άλλος;) το προλεταριάτο.(11)
  
 Σ’ ότι αφορά τον ελληνικό χώρο και το Κυπριακό ζήτημα, ο Ψυρρούκης βρίσκει, ότι αυτό το θέμα καταντά καίριο ζήτημα για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ελληνισμού. Όπως τα λέει περιληπτικά και ένας άλλος μαρξιστο-ενωτικός: Σ’ ότι αφορά τον ελληνικό χώρο και το Κυπριακό ζήτημα, ο Ψυρρούκης βρίσκει, ότι αυτό το θέμα καταντά καίριο ζήτημα για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ελληνισμού. Όπως τα λέει περιληπτικά και ένας άλλος μαρξιστο-ενωτικός:
Line 329: Line 332:
 Σύμφωνα μ’ αυτήν την θέση, ο αγώνας των Κυπρίων ενάντια στην αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό (ενσαρκωμένο απ’ την Αγγλία) γίνεται αγώνας και του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία. Η αστική τάξη, που ξεπουλά την Ελλάδα στους ξένους, προδίδει τον αγώνα των Ελληνοκυπρίων. (Χαρακτηριστικές περιπτώσεις για τον Ψυρρούκη είναι η άρνηση της Αγγλικής προσφοράς το ‘14, η καταδίκη των Οκτωβριανών από το Βενιζέλο και η μη συμπερίληψη της Κύπρου στις “εθνικές διαδικασίες” το ‘45.) Σύμφωνα μ’ αυτήν την θέση, ο αγώνας των Κυπρίων ενάντια στην αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό (ενσαρκωμένο απ’ την Αγγλία) γίνεται αγώνας και του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία. Η αστική τάξη, που ξεπουλά την Ελλάδα στους ξένους, προδίδει τον αγώνα των Ελληνοκυπρίων. (Χαρακτηριστικές περιπτώσεις για τον Ψυρρούκη είναι η άρνηση της Αγγλικής προσφοράς το ‘14, η καταδίκη των Οκτωβριανών από το Βενιζέλο και η μη συμπερίληψη της Κύπρου στις “εθνικές διαδικασίες” το ‘45.)
  
-Έτσι, η αστική τάξη χάνει την ηγεσία στον αγώνα της εθνογένεσης και πρέπει να τον αναλάβει η εργατική τάξη. Σ’ αυτά τα πλαίσια, η Ένωση δε θα μπορούσε να γίνει έτσι απλά με μια παραχώρηση του νησιού στην Ελλάδα13. Αντίθετα, το αίτημα της Ένωσης (αίτημα που εκφράζει τη δυναμική της ελληνικής εθνογένεσης και τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα του έθνους) έχει μια εκρηκτική δυναμική, που ανατρέπει τις ισορροπίες και αμφισβητεί την ιμπεριαλιστική-καπιταλιστική εξάρτηση.+Έτσι, η αστική τάξη χάνει την ηγεσία στον αγώνα της εθνογένεσης και πρέπει να τον αναλάβει η εργατική τάξη. Σ’ αυτά τα πλαίσια, η Ένωση δε θα μπορούσε να γίνει έτσι απλά με μια παραχώρηση του νησιού στην Ελλάδα(13). Αντίθετα, το αίτημα της Ένωσης (αίτημα που εκφράζει τη δυναμική της ελληνικής εθνογένεσης και τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα του έθνους) έχει μια εκρηκτική δυναμική, που ανατρέπει τις ισορροπίες και αμφισβητεί την ιμπεριαλιστική-καπιταλιστική εξάρτηση.
  
 Και ο Ψυρρούκης παρατηρεί, ότι στη δεκαετία του ‘50 το Κυπριακό ήταν το θέμα που αμφισβήτησε την εθνικοφροσύνη της δεξιάς και έδωσε νέα ώθηση στο ελληνικό αριστερό κίνημα. Και στην Κύπρο, στη δεκαετία του ‘40, το ΑΚΕΛ ήταν στην ηγεσία του αγώνα για την Ένωση. Να λοιπόν, πάντα κατά τον Ψυρρούκη, που η εργατική τάξη αναλαμβάνει σιγά σιγά την ηγεσία στον αγώνα της εθνογένεσης. Και ο Ψυρρούκης παρατηρεί, ότι στη δεκαετία του ‘50 το Κυπριακό ήταν το θέμα που αμφισβήτησε την εθνικοφροσύνη της δεξιάς και έδωσε νέα ώθηση στο ελληνικό αριστερό κίνημα. Και στην Κύπρο, στη δεκαετία του ‘40, το ΑΚΕΛ ήταν στην ηγεσία του αγώνα για την Ένωση. Να λοιπόν, πάντα κατά τον Ψυρρούκη, που η εργατική τάξη αναλαμβάνει σιγά σιγά την ηγεσία στον αγώνα της εθνογένεσης.
Line 357: Line 360:
 Γυρνώντας στα κυπριακά δεδομένα, είναι ανάγκη να κοιτάξει κανείς την ιστορία χωρίς τους εθνικιστικούς φακούς, για να δει το μέγεθος της ελληνοχριστιανικής φαντασίωσης (μαζί με τη μαρξιστο-ενωτική της παραλλαγή). Γυρνώντας στα κυπριακά δεδομένα, είναι ανάγκη να κοιτάξει κανείς την ιστορία χωρίς τους εθνικιστικούς φακούς, για να δει το μέγεθος της ελληνοχριστιανικής φαντασίωσης (μαζί με τη μαρξιστο-ενωτική της παραλλαγή).
  
-Γιατί, σε τελική ανάλυση, υπάρχει και μια άλλη Ιστορία, που δεν γράφεται ,γιατί δεν βολεύει την ιδεολογική ηγεμονία και που πρέπει να ψάξεις πίσω από τις λέξεις και τις αντιφάσεις των “ιστορικών” μας για να τη δεις.+Γιατί, σε τελική ανάλυση, υπάρχει και μια άλλη Ιστορία, που δεν γράφεται, γιατί δεν βολεύει την ιδεολογική ηγεμονία και που πρέπει να ψάξεις πίσω από τις λέξεις και τις αντιφάσεις των “ιστορικών” μας για να τη δεις.
  
 Η Κύπρος κατοικείτο στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της από διάφορες κοινότητες χωρισμένες θρησκευτικά, πολιτιστικά και σε ορισμένες περιπτώσεις ταξικά. Στην πιο πρόσφατη περίοδο έχουμε κοινότητες Μαρωνιτών, Λατίνων, Αρμενίων, Εβραίων, μουσουλμάνων (Τούρκων), ορθόδοξων χριστιανών (Ελλήνων), Λινοβαμβάκων (θρησκευτική ομάδα που πίστευε ταυτόχρονα τον χριστιανισμό και το μωαμεθανισμό). Η άνοδος και η πτώση αυτών των κοινοτήτων εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την αντιμετώπιση που είχαν από τους εκάστοτε κυβερνήτες. Η Κύπρος κατοικείτο στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της από διάφορες κοινότητες χωρισμένες θρησκευτικά, πολιτιστικά και σε ορισμένες περιπτώσεις ταξικά. Στην πιο πρόσφατη περίοδο έχουμε κοινότητες Μαρωνιτών, Λατίνων, Αρμενίων, Εβραίων, μουσουλμάνων (Τούρκων), ορθόδοξων χριστιανών (Ελλήνων), Λινοβαμβάκων (θρησκευτική ομάδα που πίστευε ταυτόχρονα τον χριστιανισμό και το μωαμεθανισμό). Η άνοδος και η πτώση αυτών των κοινοτήτων εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την αντιμετώπιση που είχαν από τους εκάστοτε κυβερνήτες.
Line 367: Line 370:
 Αυτή η άλλη Ιστορία της Κύπρου είναι φυσικά κάτι που έχει εξορκιστεί από τις επίσημες ή ανεπίσημες ιστορίες των ελληνοχριαστιανών μας. Στο βαθμό που ήταν ιστορικά γεγονότα και δεν μπορούσε να τα αγνοήσει κανείς πλήρως, η λύση ήταν εύκολη. Εξέφραζαν μια “ηθική κατάπτωση” στη χειρότερη περίπτωση ή πιο συνηθισμένα ήταν αποτελέσματα της “καταπίεσης των κατακτητών” (βλ. Ιστορία του Ζανέτου). Έχει γούστο δηλαδή να είναι ποτέ δυνατό ένας ορθόδοξος χριστιανός (και μάλιστα Έλληνας) να αλλάξει πίστη ή να γίνει αιρετικός από μόνος του. Αν επιμείνω στο ρατσισμό που εκφράζει ο ελληνοχριστιανισμός (πλάι στην ιδεολογική του λειτουργία), είναι γιατί έχει μπολιάσει τόσο έντονα τη σκέψη μας, ώστε παίρνουμε το έκτρωμα Ιστορίας που μας παρουσιάζει σαν αληθινό. Είναι ανάγκη να περάσουμε πίσω από την ιδεολογία να διαβάσουμε την Ιστορία του ψέματος σαν τέτοια. Αυτή η άλλη Ιστορία της Κύπρου είναι φυσικά κάτι που έχει εξορκιστεί από τις επίσημες ή ανεπίσημες ιστορίες των ελληνοχριαστιανών μας. Στο βαθμό που ήταν ιστορικά γεγονότα και δεν μπορούσε να τα αγνοήσει κανείς πλήρως, η λύση ήταν εύκολη. Εξέφραζαν μια “ηθική κατάπτωση” στη χειρότερη περίπτωση ή πιο συνηθισμένα ήταν αποτελέσματα της “καταπίεσης των κατακτητών” (βλ. Ιστορία του Ζανέτου). Έχει γούστο δηλαδή να είναι ποτέ δυνατό ένας ορθόδοξος χριστιανός (και μάλιστα Έλληνας) να αλλάξει πίστη ή να γίνει αιρετικός από μόνος του. Αν επιμείνω στο ρατσισμό που εκφράζει ο ελληνοχριστιανισμός (πλάι στην ιδεολογική του λειτουργία), είναι γιατί έχει μπολιάσει τόσο έντονα τη σκέψη μας, ώστε παίρνουμε το έκτρωμα Ιστορίας που μας παρουσιάζει σαν αληθινό. Είναι ανάγκη να περάσουμε πίσω από την ιδεολογία να διαβάσουμε την Ιστορία του ψέματος σαν τέτοια.
  
-Οι σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες ήταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από ότι φαίνεταιαρκετά ανταγωνιστικές και σ’ αυτό συνέτεινε σίγουρα ο έντονος θρησκευτικός χαρακτήρας, αλλά και οι διάφορες δομές εξουσίας που καθόριζαν τις σχέσεις τους (ταξικές, ποιον ευνοούσε ο κρατικός μηχανισμός κλπ).+Οι σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες ήταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από ότι φαίνεται αρκετά ανταγωνιστικές και σ’ αυτό συνέτεινε σίγουρα ο έντονος θρησκευτικός χαρακτήρας, αλλά και οι διάφορες δομές εξουσίας που καθόριζαν τις σχέσεις τους (ταξικές, ποιον ευνοούσε ο κρατικός μηχανισμός κλπ).
  
 Η οθωμανική περίοδος αρχίζει με τα ίδια δεδομένα και η μουσουλμανική κοινότητα αναπτύσσεται έχοντας τα δεκανίκια της εξουσίας. Η οθωμανική περίοδος αρχίζει με τα ίδια δεδομένα και η μουσουλμανική κοινότητα αναπτύσσεται έχοντας τα δεκανίκια της εξουσίας.
Line 385: Line 388:
 Χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της δυνατότητας είναι η εξέγερση του 1804, για την οποία ο Κ. Κύρρης παρατηρεί: Χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της δυνατότητας είναι η εξέγερση του 1804, για την οποία ο Κ. Κύρρης παρατηρεί:
  
-“Παρόλο που η εξέγερση είχε σ’ ένα μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα ταξικής σύγκρουσης ανάμεσα στις εκμεταλλευόμενες μάζες και των δύο κοινοτήτων ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και των δύο, σχετικά μεγάλος αριθμός των Τούρκων που σκοτώθηκαν από τα τούρκικα στρατεύματα που υπηρετούσαν τα συμφέροντα των τελευταίων (αρχουσών τάξεων) δημιούργησε αγανάκτηση ενάντια στις ελληνικές αρχές, οι οποίες είχαν ουσιαστικά το πάνω χέρι στο διακανονισμό της υπόθεσης και είχαν πληρώσει τους μισθούς των στρατευμάτων. Έτσι, η σύγκρουση απέκτησε σε λίγο εθνικό χαρακτήρα (K. Kyrris: Symbiotic eleents in the history of two communites in Cyprus p. 262 CK+“Παρόλο που η εξέγερση είχε σ’ ένα μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα ταξικής σύγκρουσης ανάμεσα στις εκμεταλλευόμενες μάζες και των δύο κοινοτήτων ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και των δύο, σχετικά μεγάλος αριθμός των Τούρκων που σκοτώθηκαν από τα τούρκικα στρατεύματα που υπηρετούσαν τα συμφέροντα των τελευταίων (αρχουσών τάξεων) δημιούργησε αγανάκτηση ενάντια στις ελληνικές αρχές, οι οποίες είχαν ουσιαστικά το πάνω χέρι στο διακανονισμό της υπόθεσης και είχαν πληρώσει τους μισθούς των στρατευμάτων. Έτσι, η σύγκρουση απέκτησε σε λίγο εθνικό χαρακτήρα (K. Kyrris: Symbiotic elements in the history of two communities in Cyprus p. 262 CK).
  
 Οι κοινοτικές διαμάχες είναι φυσικά το χαρτί που προσπαθούν να παίξουν και οι δύο άρχουσες τάξεις για το σταμάτημα των κοινών εξεγέρσεων. Είναι σ’ αυτά τα πλαίσια που αρχίζει η άνοδος του ελληνικού εθνικισμού για τη λειτουργία του οποίου θα μιλήσουμε πιο κάτω. Οι κοινοτικές διαμάχες είναι φυσικά το χαρτί που προσπαθούν να παίξουν και οι δύο άρχουσες τάξεις για το σταμάτημα των κοινών εξεγέρσεων. Είναι σ’ αυτά τα πλαίσια που αρχίζει η άνοδος του ελληνικού εθνικισμού για τη λειτουργία του οποίου θα μιλήσουμε πιο κάτω.
Line 413: Line 416:
 Σ’ αυτά τα πλαίσια, της τότε εποχής, υπήρχε μια ανάγκη διάσπασης της ενότητας στη βάση και στη ανασυγκρότηση φαντασιακών διαχωρισμών και ενοτήτων για να εξορκιστεί η ογκούμενη κοινωνική σύγκρουση. Η μουσουλμανική διοίκηση προσπαθεί να αναζωπυρώσει τον κοινοτικό ανταγωνισμό και συγκρούσεις σε περιόδους κρίσεις (1341, 1853, 1862, 1871 κλπ.), εντούτοις η επιτυχία αυτής της μεθόδου είναι ελάχιστη και εξακολουθούν να παρατηρούνται κοινές τοπικές εξεγέρσεις. Σ’ αυτά τα πλαίσια, της τότε εποχής, υπήρχε μια ανάγκη διάσπασης της ενότητας στη βάση και στη ανασυγκρότηση φαντασιακών διαχωρισμών και ενοτήτων για να εξορκιστεί η ογκούμενη κοινωνική σύγκρουση. Η μουσουλμανική διοίκηση προσπαθεί να αναζωπυρώσει τον κοινοτικό ανταγωνισμό και συγκρούσεις σε περιόδους κρίσεις (1341, 1853, 1862, 1871 κλπ.), εντούτοις η επιτυχία αυτής της μεθόδου είναι ελάχιστη και εξακολουθούν να παρατηρούνται κοινές τοπικές εξεγέρσεις.
  
-Η ορθόδοξη ιεραρχία ακολουθεί ένα διαφορετικό δρόμο. Μια προσπάθεια ανασυγκρότησης της ιδεολογίας της ηγεμονίας για τη μετατόπιση των αντιφάσεων σε θρησκευτι-κόκοινοτικό επίπεδο. Σ’ αυτό έχει δύο συμμάχους. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος με τις επεκτατικές του διαθέσεις και την αστική τάξη, που δημιουργημένη στις πόλεις, γνωρίζει μια σταδιακή άνοδο τον 19ο αιώνα. Βέβαια, οι αστοί και η εκκλησία (μαζί με τους τσιφλικάδες) έχουν ως ένα σημείο ανταγωνιστικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Ωστόσο, η επιθυμία των αστών να απαλλαγούν από το σάπιο οθωμανικό φεουδαρχισμό (και αργότερα από την αποικιοκρατία) και ο φόβος τους απέναντι στις λαϊκές εξεγέρσεις, τους σπρώχνουν σε μία όχι και τόσο άνετη συμμαχία με την εκκλησία και τους τσιφλικάδες ενάντια στη μουσουλμανική ελίτ και τον κίνδυνο της αυξανόμενης κοινωνικής σύγκρουσης. Η βασική συνεισφορά του Ελληνικού κράτους και των αστών βρίσκεται στη σταδιακή οικοδόμηση της νέας ιδεολογίας του εθνικισμού. Ιδιαίτερα, μετά τον ερχομό των Άγγλων και την κάποια απομάκρυνση της διοίκησης από την θρησκευτική ιεραρχία και την ανάπτυξη των σχολείων οι αστοί αρχίζουν να παίζουν ένα όλο και πιο κεντρικό ρόλο στη ελληνοκυπριακή κοινότητα. Οι ανταγωνισμοί με τις άλλες ελίτ φυσικά συνεχίζονται μέχρι το 1930 οπότε η ανάπτυξη της γραφειοκρατίας από τους Άγγλους δημιουργεί τη βάση για μια νέα σχέση.+Η ορθόδοξη ιεραρχία ακολουθεί ένα διαφορετικό δρόμο. Μια προσπάθεια ανασυγκρότησης της ιδεολογίας της ηγεμονίας για τη μετατόπιση των αντιφάσεων σε θρησκευτικό-κοινοτικό επίπεδο. Σ’ αυτό έχει δύο συμμάχους. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος με τις επεκτατικές του διαθέσεις και την αστική τάξη, που δημιουργημένη στις πόλεις, γνωρίζει μια σταδιακή άνοδο τον 19ο αιώνα. Βέβαια, οι αστοί και η εκκλησία (μαζί με τους τσιφλικάδες) έχουν ως ένα σημείο ανταγωνιστικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Ωστόσο, η επιθυμία των αστών να απαλλαγούν από το σάπιο οθωμανικό φεουδαρχισμό (και αργότερα από την αποικιοκρατία) και ο φόβος τους απέναντι στις λαϊκές εξεγέρσεις, τους σπρώχνουν σε μία όχι και τόσο άνετη συμμαχία με την εκκλησία και τους τσιφλικάδες ενάντια στη μουσουλμανική ελίτ και τον κίνδυνο της αυξανόμενης κοινωνικής σύγκρουσης. Η βασική συνεισφορά του Ελληνικού κράτους και των αστών βρίσκεται στη σταδιακή οικοδόμηση της νέας ιδεολογίας του εθνικισμού. Ιδιαίτερα, μετά τον ερχομό των Άγγλων και την κάποια απομάκρυνση της διοίκησης από την θρησκευτική ιεραρχία και την ανάπτυξη των σχολείων οι αστοί αρχίζουν να παίζουν ένα όλο και πιο κεντρικό ρόλο στη ελληνοκυπριακή κοινότητα. Οι ανταγωνισμοί με τις άλλες ελίτ φυσικά συνεχίζονται μέχρι το 1930 οπότε η ανάπτυξη της γραφειοκρατίας από τους Άγγλους δημιουργεί τη βάση για μια νέα σχέση.
  
 Η σχολική εκπαίδευση (προωθημένη έντονα από τους αστούς και από ένα σημείο και πέρα από την εκκλησία) έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση της φαντασιακής ενότητας του ελληνικού έθνους και την απώθηση της προοπτικής της κοινωνικής σύγκρουσης. Τα κοινοτικά σχολεία (που γνώρισαν μια τρομακτική άνοδο στην Αγγλική διοίκηση) παίρνοντας τη διδακτική ύλη και τους δασκάλους από τη μητρόπολη του ελληνο-κεντρικού διανοουμενισμού και σωβινισμού, ενθάρρυναν το διακοινοτικό ανταγωνισμό και τη δημιουργία εθνικών στερεότυπων (βλ. μελέτες του Geest και Μurvin)(21). Η εκπαίδευση ήταν ίσως το στοιχείο-κλειδί για τη δημιουργία της εθνικής διαίρεσης. Στην ουσία ο κυπριακός πληθυσμός έπρεπε να διδαχθεί νέες ταυτότητες σαν Έλληνες και Τούρκοι, νέες μορφές γλώσσας και αλλαγμένα έθιμα(22). Πέρα από τη διάσπαση της ταξικής ενότητας στις δύο κοινότητες, η σχολική εκπαίδευση θεσμοποίησε σε ένα νέο επίπεδο τόσο τις ταξικές όσο και ιδεολογικές αντιφάσεις. Ο δάσκαλος και ο παπάς, οι αστοί και οι τσιφλικάδες απέκτησαν ένα νέο επίπεδο ιεραρχικής δικαίωσης. Στο βαθμό που η ελληνοκυπριακή κοινότητα έβαλε σα στόχο την Ένωση και τον εθνικισμό σαν το ιδεολογικό υπόβαθρο, οι άρχουσες τάξεις έμπαιναν αμέσως στην φαντασιακά δομημένη κοινότητα που απέκλειε τον Τουρκοκύπριο γείτονα και έβλεπε μια “εθνική” σχέση με τον κάθε ορθόδοξο ελληνόφωνο τοκογλύφο. Αυτό στα πλαίσια ενός νέου διαχωρισμού: αυτοί που είχαν την εξουσία, κατείχαν τώρα και τη “γνώση”. Η κυπριακή γλώσσα εξορίστηκε σα “βάρβαρη” μπροστά στο πολιτισμό των κατασκευασμάτων της μητρόπολης (Αθήνας), δημοτική και καθαρεύουσα. Η σχολική εκπαίδευση (προωθημένη έντονα από τους αστούς και από ένα σημείο και πέρα από την εκκλησία) έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση της φαντασιακής ενότητας του ελληνικού έθνους και την απώθηση της προοπτικής της κοινωνικής σύγκρουσης. Τα κοινοτικά σχολεία (που γνώρισαν μια τρομακτική άνοδο στην Αγγλική διοίκηση) παίρνοντας τη διδακτική ύλη και τους δασκάλους από τη μητρόπολη του ελληνο-κεντρικού διανοουμενισμού και σωβινισμού, ενθάρρυναν το διακοινοτικό ανταγωνισμό και τη δημιουργία εθνικών στερεότυπων (βλ. μελέτες του Geest και Μurvin)(21). Η εκπαίδευση ήταν ίσως το στοιχείο-κλειδί για τη δημιουργία της εθνικής διαίρεσης. Στην ουσία ο κυπριακός πληθυσμός έπρεπε να διδαχθεί νέες ταυτότητες σαν Έλληνες και Τούρκοι, νέες μορφές γλώσσας και αλλαγμένα έθιμα(22). Πέρα από τη διάσπαση της ταξικής ενότητας στις δύο κοινότητες, η σχολική εκπαίδευση θεσμοποίησε σε ένα νέο επίπεδο τόσο τις ταξικές όσο και ιδεολογικές αντιφάσεις. Ο δάσκαλος και ο παπάς, οι αστοί και οι τσιφλικάδες απέκτησαν ένα νέο επίπεδο ιεραρχικής δικαίωσης. Στο βαθμό που η ελληνοκυπριακή κοινότητα έβαλε σα στόχο την Ένωση και τον εθνικισμό σαν το ιδεολογικό υπόβαθρο, οι άρχουσες τάξεις έμπαιναν αμέσως στην φαντασιακά δομημένη κοινότητα που απέκλειε τον Τουρκοκύπριο γείτονα και έβλεπε μια “εθνική” σχέση με τον κάθε ορθόδοξο ελληνόφωνο τοκογλύφο. Αυτό στα πλαίσια ενός νέου διαχωρισμού: αυτοί που είχαν την εξουσία, κατείχαν τώρα και τη “γνώση”. Η κυπριακή γλώσσα εξορίστηκε σα “βάρβαρη” μπροστά στο πολιτισμό των κατασκευασμάτων της μητρόπολης (Αθήνας), δημοτική και καθαρεύουσα.
Line 431: Line 434:
 Η “μητέρα-πατρίδα” στα χέρια του “βάρβαρου κατακτητή”, οι υιοί της που θα την απελευθερώσουν και φυσικά θα την έχουν δικιά τους. Ακόμα και η πρακτική των εθνικιστικών κινημάτων είναι αρκετά έκδηλη. Πέρα από τον αντικατοχικό αγώνα υπάρχει συνήθως και μια παράλληλη προσπάθεια εξάγνισης και “καθαρίσματος” της φυλής - τα συνηθισμένα θύματα αυτής της ιστορίας (πέρα από τους πολιτικούς αντιπάλους) είναι τα αποβράσματα του “λούμπεν” και ιδιαίτερα οι πόρνες (που φυσικά δεν είναι και τόσο τυχαίο)(23). Η “μητέρα-πατρίδα” στα χέρια του “βάρβαρου κατακτητή”, οι υιοί της που θα την απελευθερώσουν και φυσικά θα την έχουν δικιά τους. Ακόμα και η πρακτική των εθνικιστικών κινημάτων είναι αρκετά έκδηλη. Πέρα από τον αντικατοχικό αγώνα υπάρχει συνήθως και μια παράλληλη προσπάθεια εξάγνισης και “καθαρίσματος” της φυλής - τα συνηθισμένα θύματα αυτής της ιστορίας (πέρα από τους πολιτικούς αντιπάλους) είναι τα αποβράσματα του “λούμπεν” και ιδιαίτερα οι πόρνες (που φυσικά δεν είναι και τόσο τυχαίο)(23).
  
-Πιο πέρα, στο επίπεδο των εικόνων και μοντέλων που προβάλλει η εθνικιστική φαντασίωση, ο καθορισμός του όλου οικοδομήματος από τις πατριαρχικές αξίες και εξιδανικεύσεις είναι εμφανής. Το πρότυπο του ήρωα είναι ο πειθαρχημένος σκληρός άντρας ή ο ηγέτης που φαίνεται να απέχει από κάθε επαφή με τις γυναίκες, πέρα από του να δίνει διαταγές ή να τις εξυμνεί στο κρύψιμο,στη γέννα και στη συμπαράσταση στους άνδρες-ήρωες.+Πιο πέρα, στο επίπεδο των εικόνων και μοντέλων που προβάλλει η εθνικιστική φαντασίωση, ο καθορισμός του όλου οικοδομήματος από τις πατριαρχικές αξίες και εξιδανικεύσεις είναι εμφανής. Το πρότυπο του ήρωα είναι ο πειθαρχημένος σκληρός άντρας ή ο ηγέτης που φαίνεται να απέχει από κάθε επαφή με τις γυναίκες, πέρα από του να δίνει διαταγές ή να τις εξυμνεί στο κρύψιμο, στη γέννα και στη συμπαράσταση στους άνδρες-ήρωες.
  
 Η ΕΟΚΑ(24) ήταν φυσικά το απόγειo αυτού του μοντέλου. Μια μικρή ελίτ ανδρών-ηρώων(25) με την καθοδήγηση “στρατηλατών” και “εθναρχών” αναλαμβάνει να “απελευθερώσει” το νησί. Η ΕΟΚΑ(24) ήταν φυσικά το απόγειo αυτού του μοντέλου. Μια μικρή ελίτ ανδρών-ηρώων(25) με την καθοδήγηση “στρατηλατών” και “εθναρχών” αναλαμβάνει να “απελευθερώσει” το νησί.
  
-Η πατριαρχία φυσικά προϋπάρχει του εθνικισμού. Αλλά έτσι όπως τουλάχιστο τη ξέρουμε στον ευρωπαϊκό χώρο, η πατριαρχία έχει αλλάξει σημαντικά τους τελευταίους αιώνες. Ενώ πριν ήταν θεμελιωμένη στην προσωπική εξουσία του άνδρα-πατέρα-πατριάρχη στο οικογενειακό πλαίσιο (θα ονομάσουμε αυτήν τη σχέση κοινοτική πατριαρχία), τώρα έχει απλωθεί και διαχυθεί, στη “μοντέρνα κοινωνία” με το μπόλιασμα των μοντέρνων, μαζικών θεσμών και δεσμών εξουσίας (λ.χ. κράτος-πατριάρχης, πορνογραφία) με τα χαρακτηρι-στικά της (κοινωνική πατριαρχία)(26).+Η πατριαρχία φυσικά προϋπάρχει του εθνικισμού. Αλλά έτσι όπως τουλάχιστο τη ξέρουμε στον ευρωπαϊκό χώρο, η πατριαρχία έχει αλλάξει σημαντικά τους τελευταίους αιώνες. Ενώ πριν ήταν θεμελιωμένη στην προσωπική εξουσία του άνδρα-πατέρα-πατριάρχη στο οικογενειακό πλαίσιο (θα ονομάσουμε αυτήν τη σχέση κοινοτική πατριαρχία), τώρα έχει απλωθεί και διαχυθεί, στη “μοντέρνα κοινωνία” με το μπόλιασμα των μοντέρνων, μαζικών θεσμών και δεσμών εξουσίας (λ.χ. κράτος-πατριάρχης, πορνογραφία) με τα χαρακτηριστικά της (κοινωνική πατριαρχία)(26).
  
 Η διαφοροποίηση αυτή, μεταξύ κοινοτικής και κοινωνικής πατριαρχίας, δεν είναι κάτι το στατικό ή διαχωριστικό του στυλ καπιταλισμός-φεουδαρχία(27). Αν και έχει ορισμένα κοινά με τον παραπάνω διαχωρισμό (που βασίζεται στις ταξικές σχέσεις), εντούτοις είναι πολύ πιο πολύπλοκος. Η πατριαρχία σε οποιαδήποτε κοινωνία (είτε σύγχρονη είτε πιο παλιά) αποτελεί το βασικό μοχλό κοινωνικής συναίνεσης και ίσως την αρχέτυπη σχέση εξουσίας. Και η οικογένεια είναι απ’ τους βασικούς θεσμούς αυτής της δομής εξουσίας (δομής που απλώνεται από την κουλτούρα, ως την οικονομία και την πολιτική). Μ’ αυτήν την έννοια τόσο η οικογένεια όσο και η κοινωνική διάχυση της πατριαρχίας είναι ιστορικά φαινόμενα. Ωστόσο, στη μοντέρνα κοινωνία, με την αστικοποίηση, το μάζεμα χιλιάδων ανθρώπων στις πόλεις, την εξάπλωση των μέσων μαζικής επικοινωνίας, το σπάσιμο των δεσμών αίματος, της “επεκταμένης οικογένειας” κλπ. οδηγούν σε κρίση την παραδοσιακή πατριαρχία, την οικογένεια, την παραδοσιακή ηθική κλπ(28). Η διαφοροποίηση αυτή, μεταξύ κοινοτικής και κοινωνικής πατριαρχίας, δεν είναι κάτι το στατικό ή διαχωριστικό του στυλ καπιταλισμός-φεουδαρχία(27). Αν και έχει ορισμένα κοινά με τον παραπάνω διαχωρισμό (που βασίζεται στις ταξικές σχέσεις), εντούτοις είναι πολύ πιο πολύπλοκος. Η πατριαρχία σε οποιαδήποτε κοινωνία (είτε σύγχρονη είτε πιο παλιά) αποτελεί το βασικό μοχλό κοινωνικής συναίνεσης και ίσως την αρχέτυπη σχέση εξουσίας. Και η οικογένεια είναι απ’ τους βασικούς θεσμούς αυτής της δομής εξουσίας (δομής που απλώνεται από την κουλτούρα, ως την οικονομία και την πολιτική). Μ’ αυτήν την έννοια τόσο η οικογένεια όσο και η κοινωνική διάχυση της πατριαρχίας είναι ιστορικά φαινόμενα. Ωστόσο, στη μοντέρνα κοινωνία, με την αστικοποίηση, το μάζεμα χιλιάδων ανθρώπων στις πόλεις, την εξάπλωση των μέσων μαζικής επικοινωνίας, το σπάσιμο των δεσμών αίματος, της “επεκταμένης οικογένειας” κλπ. οδηγούν σε κρίση την παραδοσιακή πατριαρχία, την οικογένεια, την παραδοσιακή ηθική κλπ(28).
Line 469: Line 472:
 Παραθέτω πιο κάτω μερικά αποσπάσματα, που μιλάνε μόνα τους, από ένα ιστορικό πια έγγραφο του ΕΜΑΚ (όνομα της “επαναστατικής οργάνωσης” πριν μετονομαστεί σε ΕΟΚΑ). Παραθέτω πιο κάτω μερικά αποσπάσματα, που μιλάνε μόνα τους, από ένα ιστορικό πια έγγραφο του ΕΜΑΚ (όνομα της “επαναστατικής οργάνωσης” πριν μετονομαστεί σε ΕΟΚΑ).
  
-“Τι στάση πρέπει να τηρήσει ο λαός; Δεν πρέπει ο λαός να παρασυρθεί από το πατριωτισμό του και τον ενθουσιασμό του που θα του προκαλούν ο αγώνας και οι επιτυχίες του ΕΜΑΚ και να ξεσηκωθεί σε ανοικτό επαναστατικό αγώνα ενάντια στον κατακτητή... Μόνο οι οργανωμένοι αγωνιστές του ΕΜΑΚ θα δρουν και πάντοτε κατά διαταγή του ΕΜΑΚ. Ο λαός πρέπει μόνο να παρακολουθείμε ζωηρό ενδιαφέρον τους αγώνες του ΕΜΑΚ και να βοηθά εν ανάγκη με κάθε τρόπο, να έχει πλήρη εμπιστοσύνη, να πιστεύει απόλυτα στη σύντομο απελευθέρωση...”+“Τι στάση πρέπει να τηρήσει ο λαός; Δεν πρέπει ο λαός να παρασυρθεί από το πατριωτισμό του και τον ενθουσιασμό του που θα του προκαλούν ο αγώνας και οι επιτυχίες του ΕΜΑΚ και να ξεσηκωθεί σε ανοικτό επαναστατικό αγώνα ενάντια στον κατακτητή... Μόνο οι οργανωμένοι αγωνιστές του ΕΜΑΚ θα δρουν και πάντοτε κατά διαταγή του ΕΜΑΚ. Ο λαός πρέπει μόνο να παρακολουθεί με ζωηρό ενδιαφέρον τους αγώνες του ΕΜΑΚ και να βοηθά εν ανάγκη με κάθε τρόπο, να έχει πλήρη εμπιστοσύνη, να πιστεύει απόλυτα στη σύντομο απελευθέρωση...”
  
 Αυτό για τις ρίζες του σύγχρονου κρατισμού και της παθητικοποίησης. Αλλά έχει και άλλα ενδιαφέροντα το έγγραφο, πέρα από τις γενικότητες για το λαό καλεί ειδικά τους “Τούρκους και τους κομμουνιστές” να μη λάβουν μέρος στον αγώνα. Και για όσους απορούν τι ρόλο τέλος πάντων θα παίζει ο λαός πέρα από το “να παρακολουθεί”, “να μη λαμβάνει μέρος” και να “πιστεύει απόλυτα” έχει και κάτι γι αυτούς: Αυτό για τις ρίζες του σύγχρονου κρατισμού και της παθητικοποίησης. Αλλά έχει και άλλα ενδιαφέροντα το έγγραφο, πέρα από τις γενικότητες για το λαό καλεί ειδικά τους “Τούρκους και τους κομμουνιστές” να μη λάβουν μέρος στον αγώνα. Και για όσους απορούν τι ρόλο τέλος πάντων θα παίζει ο λαός πέρα από το “να παρακολουθεί”, “να μη λαμβάνει μέρος” και να “πιστεύει απόλυτα” έχει και κάτι γι αυτούς:
Line 481: Line 484:
 Είναι γεγονός, ότι η Κύπρος έμεινε ορφανή με το θάνατο του Μακάριου, έχασε τον προσωπικό της πατριάρχη. Αλλά έμεινε το κράτος του, που παρά τις προσπάθειες του Κυπριανού δε φαίνεται να χρειάζεται πια τόσο τον προσωπικό πατριάρχη. Ίσως τελικά, ο θάνατος του Μακάριου να απελευθερώσει τις δυναμικές της αντίφασης. Είναι γεγονός, ότι η Κύπρος έμεινε ορφανή με το θάνατο του Μακάριου, έχασε τον προσωπικό της πατριάρχη. Αλλά έμεινε το κράτος του, που παρά τις προσπάθειες του Κυπριανού δε φαίνεται να χρειάζεται πια τόσο τον προσωπικό πατριάρχη. Ίσως τελικά, ο θάνατος του Μακάριου να απελευθερώσει τις δυναμικές της αντίφασης.
  
-**//β)//** Η ιδεολογία της φυλετικής καθαρότητας, η αντίληψη δηλαδή ότι δεν υπάρχει μια αγνή ράτσα-έθνος (το ελληνικό στην προκειμένη περίπτωση) που κινδυνεύει από εκφυλισμό, διαφθορά, μόλυνση, είναι βασικό χαρακτηριστικό του εθνικισμού, όχι μόνο του ακροδεξιού αλλά και του αριστερού (ο τελευταίος βέβαια είναι πιο εκλεπτυσμένος). Όπως έχουν παρατηρήσει διάφοροι μελετητές του ναζιστικού φαινομένου, αυτή η τάση για “καθαρότητα” έχει βαθιές ρίζες, που φτάνουν στην καταπιεσμένη σεξουαλικότητα στα πλαίσια της πατριαρχικής οικογένειας. Ταυτόχρονα, η ιδεολογία της φυλετικής καθαρότητας στηρίζεται σε μια αρχέτυπη σχέση στα πλαίσια της πατριαρχίας.+**//β)//** Η ιδεολογία της φυλετικής καθαρότητας, η αντίληψη δηλαδή ότι υπάρχει μια αγνή ράτσα-έθνος (το ελληνικό στην προκειμένη περίπτωση) που κινδυνεύει από εκφυλισμό, διαφθορά, μόλυνση, είναι βασικό χαρακτηριστικό του εθνικισμού, όχι μόνο του ακροδεξιού αλλά και του αριστερού (ο τελευταίος βέβαια είναι πιο εκλεπτυσμένος). Όπως έχουν παρατηρήσει διάφοροι μελετητές του ναζιστικού φαινομένου, αυτή η τάση για “καθαρότητα” έχει βαθιές ρίζες, που φτάνουν στην καταπιεσμένη σεξουαλικότητα στα πλαίσια της πατριαρχικής οικογένειας. Ταυτόχρονα, η ιδεολογία της φυλετικής καθαρότητας στηρίζεται σε μια αρχέτυπη σχέση στα πλαίσια της πατριαρχίας.
  
 Στην τάση για αντικειμενοποίηση ενός Άλλου σαν κάτι εχθρικό και υπονομευτικό που πρέπει να υποταχτεί. Η γυναίκα, όπως παρατηρεί η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, είναι η χαρακτηριστική περίπτωση του Άλλου στην πατριαρχική κουλτούρα. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, από τη δικιά μας ελληνοχριστιανική κουλτούρα, το λέει αρκετά καθαρά: “Η γυναίκα είναι αναγκαίον κακό, φυσικός πειρασμός, κίνδυνος του σπιτιού, θανάσιμος γοητεία”. Στην τάση για αντικειμενοποίηση ενός Άλλου σαν κάτι εχθρικό και υπονομευτικό που πρέπει να υποταχτεί. Η γυναίκα, όπως παρατηρεί η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, είναι η χαρακτηριστική περίπτωση του Άλλου στην πατριαρχική κουλτούρα. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, από τη δικιά μας ελληνοχριστιανική κουλτούρα, το λέει αρκετά καθαρά: “Η γυναίκα είναι αναγκαίον κακό, φυσικός πειρασμός, κίνδυνος του σπιτιού, θανάσιμος γοητεία”.
Line 519: Line 522:
 Η άνοδος του εθνικισμού σαν ιδεολογία συνοδεύεται ιστορικά και από την παράλληλη άνοδο της έννοιας και της δομής του μοντέρνου έθνους-κράτους. Αυτό το χαρακτηριστικό του εθνικισμού και των κινημάτων που τον υιοθετούσαν, δημιούργησε αρκετά νωρίς μια έντονη δυσπιστία ανάμεσα στον ελευθεριακό χώρο απέναντι σε τέτοια κινήματα. Τα αγκαλιάσματα του Μπακούνιν με το Γαριβάλδη και η υποστήριξή του της αυτοδιάθεσης των σλαβικών λαών δεν είχε συνέχεια στην ελευθεριακή σκέψη(32). Γιατί, στο βαθμό που διάφορα εθνικιστικά κινήματα είχαν μία απελευθερωτική αιχμή αυτοδιάθεσης κλπ., η υποστήριξή τους ήταν αυτονόητη. Ταυτόχρονα όμως, η ιδεολογική λειτουργία του εθνικισμού και ιδιαίτερα η προέκτασή του στο έθνος-κράτος, όχι μόνο δημιουργούσε σκεπτικισμό, αλλά με τη θεσμοποίηση της νέας κρατικής εξουσίας αρνείτο ουσιαστικά την ίδια την απελευθερωτική του αιχμή, το αίτημα για αυτοδιάθεση. Αυτή η πορεία του εθνικισμού δεν είναι τυχαία. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, η απελευθερωτική αιχμή ήταν υπονομευμένη από πριν, μέσα από τις εξουσιαστικές σχέσεις που αποτελούσαν την ιδεολογική βάση του εθνικισμού. Η παράλληλη πορεία του εθνικισμού και του έθνους-κράτους αξίζει όμως να ιδωθεί πιο στενά, γιατί φανερώνει μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ιδεολογίας -και ιδιαίτερα τον κεντρικό της ρόλο στη διαδικασία συγκεντροποίησης της κοινωνικής εξουσίας στο κράτος, τη γραφειοκρατία και τους διανοούμενους. Υπάρχει μία διπλή πτυχή σ’ αυτήν τη διαδικασία: η πολιτιστική ισοπέδωση και η συγκεντροποίηση εξουσιαστικών δομών. Η ισοπέδωση που λειτουργεί στο πολιτιστικό επίπεδο έχει την τάση να αρνείται τις ιδιαιτερότητες διάφορων κοινωνικών ομάδων και κοινοτήτων. Υπάρχει μία διαδικασία δημιουργίας μιας “εθνικής κουλτούρας” (που συνήθως λειτουργεί σαν η νέα ιδεολογική ηγεμονία) που στην πορεία της συντρίβει τις αυτόνομες περιφερειακές ή τοπικές κουλτούρες διάφορων κοινοτήτων, παρουσιάζοντας τες σαν εκφυλισμό ή “απολιτισμό”. Σ’ αυτά τα πλαίσια, εκφράζει την άνοδο των μητροπολιτικών (συνήθως της πρωτεύουσας ή των μεγάλων αστικών κέντρων) διανοούμενων, που καθορίζουν συχνά εγκεφαλικά, την “εθνική κουλτούρα”, διαλέγοντας ό,τι τους βολεύει από τη λαϊκή κουλτούρα και απορρίπτοντας το υπόλοιπο. Αυτή η άνοδος των διανοουμένων εκφράζει σε ένα άλλο επίπεδο την αρχή της μοντέρνας ομοιογενοποίησης του πληθυσμού και του καθορισμού της κουλτούρας ή της υποκουλτούρας του μέσα από ιεραρχικά κανάλια. Η παθητικοποίηση και ο καταναλωτισμός έχουν μία άμεση σχέση μ’ αυτές τις εξελίξεις. Μπροστά σε μία κουλτούρα που μαγειρεύεται μέσα σε εταιρίες και κυκλώματα, η θέση του παθητικού θεατή και του καταναλωτή είναι θέση, που φυλάττεται για τον απλό άνθρωπο στα πλαίσια αυτής της παραγωγής. Η άνοδος του εθνικισμού σαν ιδεολογία συνοδεύεται ιστορικά και από την παράλληλη άνοδο της έννοιας και της δομής του μοντέρνου έθνους-κράτους. Αυτό το χαρακτηριστικό του εθνικισμού και των κινημάτων που τον υιοθετούσαν, δημιούργησε αρκετά νωρίς μια έντονη δυσπιστία ανάμεσα στον ελευθεριακό χώρο απέναντι σε τέτοια κινήματα. Τα αγκαλιάσματα του Μπακούνιν με το Γαριβάλδη και η υποστήριξή του της αυτοδιάθεσης των σλαβικών λαών δεν είχε συνέχεια στην ελευθεριακή σκέψη(32). Γιατί, στο βαθμό που διάφορα εθνικιστικά κινήματα είχαν μία απελευθερωτική αιχμή αυτοδιάθεσης κλπ., η υποστήριξή τους ήταν αυτονόητη. Ταυτόχρονα όμως, η ιδεολογική λειτουργία του εθνικισμού και ιδιαίτερα η προέκτασή του στο έθνος-κράτος, όχι μόνο δημιουργούσε σκεπτικισμό, αλλά με τη θεσμοποίηση της νέας κρατικής εξουσίας αρνείτο ουσιαστικά την ίδια την απελευθερωτική του αιχμή, το αίτημα για αυτοδιάθεση. Αυτή η πορεία του εθνικισμού δεν είναι τυχαία. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, η απελευθερωτική αιχμή ήταν υπονομευμένη από πριν, μέσα από τις εξουσιαστικές σχέσεις που αποτελούσαν την ιδεολογική βάση του εθνικισμού. Η παράλληλη πορεία του εθνικισμού και του έθνους-κράτους αξίζει όμως να ιδωθεί πιο στενά, γιατί φανερώνει μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ιδεολογίας -και ιδιαίτερα τον κεντρικό της ρόλο στη διαδικασία συγκεντροποίησης της κοινωνικής εξουσίας στο κράτος, τη γραφειοκρατία και τους διανοούμενους. Υπάρχει μία διπλή πτυχή σ’ αυτήν τη διαδικασία: η πολιτιστική ισοπέδωση και η συγκεντροποίηση εξουσιαστικών δομών. Η ισοπέδωση που λειτουργεί στο πολιτιστικό επίπεδο έχει την τάση να αρνείται τις ιδιαιτερότητες διάφορων κοινωνικών ομάδων και κοινοτήτων. Υπάρχει μία διαδικασία δημιουργίας μιας “εθνικής κουλτούρας” (που συνήθως λειτουργεί σαν η νέα ιδεολογική ηγεμονία) που στην πορεία της συντρίβει τις αυτόνομες περιφερειακές ή τοπικές κουλτούρες διάφορων κοινοτήτων, παρουσιάζοντας τες σαν εκφυλισμό ή “απολιτισμό”. Σ’ αυτά τα πλαίσια, εκφράζει την άνοδο των μητροπολιτικών (συνήθως της πρωτεύουσας ή των μεγάλων αστικών κέντρων) διανοούμενων, που καθορίζουν συχνά εγκεφαλικά, την “εθνική κουλτούρα”, διαλέγοντας ό,τι τους βολεύει από τη λαϊκή κουλτούρα και απορρίπτοντας το υπόλοιπο. Αυτή η άνοδος των διανοουμένων εκφράζει σε ένα άλλο επίπεδο την αρχή της μοντέρνας ομοιογενοποίησης του πληθυσμού και του καθορισμού της κουλτούρας ή της υποκουλτούρας του μέσα από ιεραρχικά κανάλια. Η παθητικοποίηση και ο καταναλωτισμός έχουν μία άμεση σχέση μ’ αυτές τις εξελίξεις. Μπροστά σε μία κουλτούρα που μαγειρεύεται μέσα σε εταιρίες και κυκλώματα, η θέση του παθητικού θεατή και του καταναλωτή είναι θέση, που φυλάττεται για τον απλό άνθρωπο στα πλαίσια αυτής της παραγωγής.
  
-Γυρνώντας στον ελληνοχριστιανικό εθνικισμό, είναι ανάγκη να κοιτάξουμε την εμπειρία του ελληνικού κράτους για να καταλάβουμε την επίδραση στον κυπριακό χώρο. Γιατί τελικά, αν υπήρχε ένας τομέας όπου τα τελευταία 100-150 χρόνια είχαμε μία λίγο πολύ κοινή εμπειρία με ανθρώπους που κατοικούν στα γεωγραφικά σύνορα του ελληνικού κράτους, αυτή είναι η εμπειρία της πολιτιστικής ισοπέδωσης. Και αυτό σε μεγάλο βαθμό, γιατί την έχουμε υποστεί από το ίδιο κέντρο εξουσίας, την Αθήνα και την εθνικιστική της διανόηση. Το ελληνικό κράτος και η διανόηση που συγκρότησε την ιδεολογία του, φαίνεται να έπασχε πάντα από ένα διπλό πρόβλημα. Μια παθιασμένη ανάγκη να αποδείξει, ότι το σύγχρονο ελληνικό κράτος ήταν απόγονος του αρχαίου “ελληνικού” πολιτισμού και ταυτόχρονα μία έντονη αντιπάθεια στην ανατολική επίδραση, που χαρακτήριζε τις λαϊκές κουλτούρες. Αυτά τα δύο συνέθεταν ως ένα σημείο ένα πρόβλημα ταυτότητας. Από τη μία, το ελληνικό κράτος ήθελε να “ανήκει” στην Ευρώπη (και η αρχαιότητα ήταν η ιδεολογική του απόδειξη για τη θέση του ). Ταυτόχρονα όμως, οι άνθρωποι που τους κόλλησαν την ετικέτα 'Έλληνες', πολύ λίγο είχαν να κάνουν με τους αρχαίους. Μετά από τόσους αιώνες είχαν φτιάξει δικές τους αυτόνομες κουλτούρες, που εκφράζαν δικές τους ανάγκες και πόθους - και ταυτόχρονα ήταν έντονα επηρεασμένες από την επαφή με τον ανατολικό πολιτισμό. Η αντίθεση στο ανατολικό στοιχείο και η ισοπέδωση των περιφερειακών αυτόνομων κουλτούρων είναι τα 2 στοιχεία που χαρακτηρίζουν έντονα τη διαδικασία οικοδόμησης και συγκεντροποίησης της κοινωνικής εξουσίας στον ελλαδίτικο χώρο(33).+Γυρνώντας στον ελληνοχριστιανικό εθνικισμό, είναι ανάγκη να κοιτάξουμε την εμπειρία του ελληνικού κράτους για να καταλάβουμε την επίδραση στον κυπριακό χώρο. Γιατί τελικά, αν υπήρχε ένας τομέας όπου τα τελευταία 100-150 χρόνια είχαμε μία λίγο πολύ κοινή εμπειρία με ανθρώπους που κατοικούν στα γεωγραφικά σύνορα του ελληνικού κράτους, αυτή είναι η εμπειρία της πολιτιστικής ισοπέδωσης. Και αυτό σε μεγάλο βαθμό, γιατί την έχουμε υποστεί από το ίδιο κέντρο εξουσίας, την Αθήνα και την εθνικιστική της διανόηση. Το ελληνικό κράτος και η διανόηση που συγκρότησε την ιδεολογία του, φαίνεται να έπασχε πάντα από ένα διπλό πρόβλημα. Μια παθιασμένη ανάγκη να αποδείξει, ότι το σύγχρονο ελληνικό κράτος ήταν απόγονος του αρχαίου “ελληνικού” πολιτισμού και ταυτόχρονα μία έντονη αντιπάθεια στην ανατολική επίδραση, που χαρακτήριζε τις λαϊκές κουλτούρες. Αυτά τα δύο συνέθεταν ως ένα σημείο ένα πρόβλημα ταυτότητας. Από τη μία, το ελληνικό κράτος ήθελε να “ανήκει” στην Ευρώπη (και η αρχαιότητα ήταν η ιδεολογική του απόδειξη για τη θέση του). Ταυτόχρονα όμως, οι άνθρωποι που τους κόλλησαν την ετικέτα 'Έλληνες', πολύ λίγο είχαν να κάνουν με τους αρχαίους. Μετά από τόσους αιώνες είχαν φτιάξει δικές τους αυτόνομες κουλτούρες, που εκφράζαν δικές τους ανάγκες και πόθους - και ταυτόχρονα ήταν έντονα επηρεασμένες από την επαφή με τον ανατολικό πολιτισμό. Η αντίθεση στο ανατολικό στοιχείο και η ισοπέδωση των περιφερειακών αυτόνομων κουλτούρων είναι τα 2 στοιχεία που χαρακτηρίζουν έντονα τη διαδικασία οικοδόμησης και συγκεντροποίησης της κοινωνικής εξουσίας στον ελλαδίτικο χώρο(33).
  
-Με την εξάπλωση-επέκταση του ελληνικού κράτους, διάφορες κοινότητες (Τούρκοι, Μακεδόνες κλπ. ) “εξαφανίστηκαν”, ενώ άλλες, κάτω από την πίεση του κράτους των Αθηνών, “προσαρμόστηκαν”. Ακόμα και οι ορθόδοξες χριστιανικές κοινότητες (που φαίνεται ότι αποτέλεσαν τη βάση του νέου κράτους) αναγκάστηκαν σταδιακά να εγκαταλείψουν την αυτόνομη περιφερειακά τους ανάπτυξη και να μετατραπούν σε εξαρτήματα του μητροπολιτικού κέντρου των Αθηνών.+Με την εξάπλωση-επέκταση του ελληνικού κράτους, διάφορες κοινότητες (Τούρκοι, Μακεδόνες κλπ.) “εξαφανίστηκαν”, ενώ άλλες, κάτω από την πίεση του κράτους των Αθηνών, “προσαρμόστηκαν”. Ακόμα και οι ορθόδοξες χριστιανικές κοινότητες (που φαίνεται ότι αποτέλεσαν τη βάση του νέου κράτους) αναγκάστηκαν σταδιακά να εγκαταλείψουν την αυτόνομη περιφερειακά τους ανάπτυξη και να μετατραπούν σε εξαρτήματα του μητροπολιτικού κέντρου των Αθηνών.
  
 Αν φαίνεται να επιτυγχάνεται κάτι θετικό με τη μεγαλύτερη επικοινωνία ανάμεσα στις κοινότητες, αυτό χάνεται τελείως, καθώς η “νέα εθνική κουλτούρα” παύει σιγά σιγά να δημιουργείται από την κοινότητα. Η κυπριακή εμπειρία είχε αρκετές αντιστοιχίες με τις άλλες περιφερειακές-αυτόνομες κουλτούρες του ελληνικού χώρου. Όχι γιατί στην Κύπρο υπήρχε μία κυπριακή κουλτούρα -όπως λένε μερικοί Νεοκύπριοι. Αντίθετα, ο κυπριακός πληθυσμός αποτελείτο από διάφορες κοινότητες, όπως ανέφερα και πιο πάνω. Η βασική επίδραση αυτής της ισοπέδωσης ήταν να καταστρέφει την πιθανότητα αυτόνομης ανάπτυξης κάθε κοινότητας μέσα σε ένα πλαίσιο αλληλεπιδράσεων. Και αυτή η προοπτική φαίνεται να υπήρχε στον 19ο αιώνα. Αν φαίνεται να επιτυγχάνεται κάτι θετικό με τη μεγαλύτερη επικοινωνία ανάμεσα στις κοινότητες, αυτό χάνεται τελείως, καθώς η “νέα εθνική κουλτούρα” παύει σιγά σιγά να δημιουργείται από την κοινότητα. Η κυπριακή εμπειρία είχε αρκετές αντιστοιχίες με τις άλλες περιφερειακές-αυτόνομες κουλτούρες του ελληνικού χώρου. Όχι γιατί στην Κύπρο υπήρχε μία κυπριακή κουλτούρα -όπως λένε μερικοί Νεοκύπριοι. Αντίθετα, ο κυπριακός πληθυσμός αποτελείτο από διάφορες κοινότητες, όπως ανέφερα και πιο πάνω. Η βασική επίδραση αυτής της ισοπέδωσης ήταν να καταστρέφει την πιθανότητα αυτόνομης ανάπτυξης κάθε κοινότητας μέσα σε ένα πλαίσιο αλληλεπιδράσεων. Και αυτή η προοπτική φαίνεται να υπήρχε στον 19ο αιώνα.
Line 606: Line 609:
 24. Η αναφορά στην ΕΟΚΑ και η κριτική που γίνεται σ’ αυτή την οργάνωση, δεν γίνεται στο επίπεδο του Α ή Β αγωνιστή. Είναι μια κριτική για το ιδεολογικό κλίμα που γέννησε και ανέχτηκε την ΕΟΚΑ - και σ’ ένα ατομικό επίπεδο στους εμπνευστές και οργανωτές της -, το Μακάριο και πιο πολύ το Γρίβα. Πέρα απ’ αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι πέρα από τους συμφεροντολόγους που γύρευαν θέση στο κυπριακό κράτος (Γεωρκάτζης) ή τους ιδεολογικούς φασίστες (Γρίβας), υπήρχαν και άνθρωποι που πίστεψαν και πάλεψαν για την ελευθερία και τον αντιαποικιακό αγώνα. Αν σκέφτονταν περισσότεροι, όπως το απόσπασμα του Μάτση παρακάτω, ίσως να ήταν διαφορετικά τα πράγματα: “Να γιατί δεν νοιάζομαι αν τη γη αυτή τη ζουν Τούρκοι για Έλληνες. Εκείνο που έχει άξια είναι να τη ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους επάνω της ελεύθεροι...” 24. Η αναφορά στην ΕΟΚΑ και η κριτική που γίνεται σ’ αυτή την οργάνωση, δεν γίνεται στο επίπεδο του Α ή Β αγωνιστή. Είναι μια κριτική για το ιδεολογικό κλίμα που γέννησε και ανέχτηκε την ΕΟΚΑ - και σ’ ένα ατομικό επίπεδο στους εμπνευστές και οργανωτές της -, το Μακάριο και πιο πολύ το Γρίβα. Πέρα απ’ αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι πέρα από τους συμφεροντολόγους που γύρευαν θέση στο κυπριακό κράτος (Γεωρκάτζης) ή τους ιδεολογικούς φασίστες (Γρίβας), υπήρχαν και άνθρωποι που πίστεψαν και πάλεψαν για την ελευθερία και τον αντιαποικιακό αγώνα. Αν σκέφτονταν περισσότεροι, όπως το απόσπασμα του Μάτση παρακάτω, ίσως να ήταν διαφορετικά τα πράγματα: “Να γιατί δεν νοιάζομαι αν τη γη αυτή τη ζουν Τούρκοι για Έλληνες. Εκείνο που έχει άξια είναι να τη ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους επάνω της ελεύθεροι...”
  
-25. Ο χαρακτηρισμός “ελίτ ανδρών ηρώων” για την ΕΟΚΑ δεν σημαίνει ότι η ΕΟΚΑ δεν είχε γυναίκες οπαδούς ή ακόμα και μέλη. Ο Γρίβας το ‘56 διέταξε τη δημιουργία γυναικείων ομάδων - που παρά την εκπαίδευσή τους, έμειναν φυσικά πάντα σαν εφεδρείες. Αξίζει επίσης να διαβαστεί το βιβλίο της Ελένης Σεραφείμ Λοΐζου (της μόνης γυναίκας στην όποια επιτράπηκε να βγει “εν ανάγκη καταζητούμενη” (δηλαδή αντάρτισσα) και απ’ τις λίγες (υπήρχαν και άλλες;) γυναίκες τομεάρχες της ΕΟΚΑ. Ο τρόπος που μιλά για τον “αρχηγό”, φράσεις του στιλ “άνοιξε η γη να με καταπιεί” όταν τη συγχάρηκε ο “Αρχηγός” μπροστά στους άντρες τομεάρχες, το γεγονός ότι για να πείσει τους άντρες να αναλάβουν μια αποστολή, τους απειλούσε ότι αν δεν το έκαναν, θα “έστελνε κορίτσια” κλπ. λένε πολλά για τη νοοτροπία στην ΕΟΚΑ, ιδιαίτερα όταν λέγονται από μια γυναίκα που ανέβηκε κά-πως. Είναι σ’ αυτά τα πλαίσια που γίνεται η κριτική της ελίτ ανδρών-ηρώων. Σα νοοτροπία, ιδεολογία και δομή εξουσίας της οργάνωσης - τα οποία ήταν ξεκάθαρα αντρικά θέματα -, οι γυναίκες, όπως και ο λαός, ήταν στην καλύτερη οι ρεζέρβες.+25. Ο χαρακτηρισμός “ελίτ ανδρών ηρώων” για την ΕΟΚΑ δεν σημαίνει ότι η ΕΟΚΑ δεν είχε γυναίκες οπαδούς ή ακόμα και μέλη. Ο Γρίβας το ‘56 διέταξε τη δημιουργία γυναικείων ομάδων - που παρά την εκπαίδευσή τους, έμειναν φυσικά πάντα σαν εφεδρείες. Αξίζει επίσης να διαβαστεί το βιβλίο της Ελένης Σεραφείμ Λοΐζου (της μόνης γυναίκας στην όποια επιτράπηκε να βγει “εν ανάγκη καταζητούμενη” (δηλαδή αντάρτισσα) και απ’ τις λίγες (υπήρχαν και άλλες;) γυναίκες τομεάρχες της ΕΟΚΑ. Ο τρόπος που μιλά για τον “αρχηγό”, φράσεις του στιλ “άνοιξε η γη να με καταπιεί” όταν τη συγχάρηκε ο “Αρχηγός” μπροστά στους άντρες τομεάρχες, το γεγονός ότι για να πείσει τους άντρες να αναλάβουν μια αποστολή, τους απειλούσε ότι αν δεν το έκαναν, θα “έστελνε κορίτσια” κλπ. λένε πολλά για τη νοοτροπία στην ΕΟΚΑ, ιδιαίτερα όταν λέγονται από μια γυναίκα που ανέβηκε κάπως. Είναι σ’ αυτά τα πλαίσια που γίνεται η κριτική της ελίτ ανδρών-ηρώων. Σα νοοτροπία, ιδεολογία και δομή εξουσίας της οργάνωσης - τα οποία ήταν ξεκάθαρα αντρικά θέματα -, οι γυναίκες, όπως και ο λαός, ήταν στην καλύτερη οι ρεζέρβες.
  
 26. Τόσο η κοινοτική όσο και η κοινωνική πατριαρχία έχουν τις δικές τους διαφοροποιήσεις. 26. Τόσο η κοινοτική όσο και η κοινωνική πατριαρχία έχουν τις δικές τους διαφοροποιήσεις.
Line 620: Line 623:
 31. Αυτή η τάση παρατηρήθηκε από διάφορους μελετητές. Η Al Habri λ.χ. την αποδίδει στην προσπάθεια του άνδρα να αναπληρώσει το γεγονός ότι δεν μπορεί να δίνει ζωή όπως η γυναίκα στη γέννα. Όταν αυτή η προσπάθεια μπει στα πλαίσια μιας σχέσης εξουσίας (όπως η πατριαρχία), τότε μεταβάλλεται σε διαιώνιση και αθανασία στη βάση της κυριαρχίας. 31. Αυτή η τάση παρατηρήθηκε από διάφορους μελετητές. Η Al Habri λ.χ. την αποδίδει στην προσπάθεια του άνδρα να αναπληρώσει το γεγονός ότι δεν μπορεί να δίνει ζωή όπως η γυναίκα στη γέννα. Όταν αυτή η προσπάθεια μπει στα πλαίσια μιας σχέσης εξουσίας (όπως η πατριαρχία), τότε μεταβάλλεται σε διαιώνιση και αθανασία στη βάση της κυριαρχίας.
  
-32. Τα ελευθεριακά αναρχικά κινήματα αναπτύχθηκαν τον 20ό αιώνα σε έντονο ανταγωνισμό με εθνικιστικά. Αρκεί να αναφέρουμε δύο κλασικά αναρχικά κινήματα, τη Μαχνοβίτικη στην Ουκρανία το 1918-21 και την επανάσταση στην Καταλονία (και σ’ άλλες Ισπανικές περιοχές φυσικά) το 1936. Και στις δύο περιπτώσεις, τόσο το κίνημα του Μάχνο όσο και η CNT, είχαν να αντιμετωπίσουν τους εθνικιστές, οι οποίοι και τελικά έπαιξαν ρόλο στην ήττα της επανάστασης. Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι και στις δύο περιοχές υπήρχε “εθνικό” πρόβλημα (αυτονομοποίησης απ’ το Ρωσικό ή Ισπανικό κράτος). Οι αναρχικοί και οι εθνικιστές έδιναν εντελώς διαφορετικές λύσεις στο πρόβλημα (οι πρώτοι αποκέντρω-σηομοσπονδία περιοχών, οι δεύτεροι δημιουργία έθνους-κράτους). Χωρίς να απαντήσουν στο εθνικό, στο επίπεδο που τιθόταν, οι αναρχικοί διαμόρφωσαν έναν αυτόνομο “λόγο και χώρο”, στο βαθμό που η αντιεξουσία τους μπορούσε να αντιπαραβληθεί απέναντι στο κράτος και τους εθνικιστές και άνοιξαν δρόμους για νέες λύσεις.+32. Τα ελευθεριακά αναρχικά κινήματα αναπτύχθηκαν τον 20ό αιώνα σε έντονο ανταγωνισμό με εθνικιστικά. Αρκεί να αναφέρουμε δύο κλασικά αναρχικά κινήματα, τη Μαχνοβίτικη στην Ουκρανία το 1918-21 και την επανάσταση στην Καταλονία (και σ’ άλλες Ισπανικές περιοχές φυσικά) το 1936. Και στις δύο περιπτώσεις, τόσο το κίνημα του Μάχνο όσο και η CNT, είχαν να αντιμετωπίσουν τους εθνικιστές, οι οποίοι και τελικά έπαιξαν ρόλο στην ήττα της επανάστασης. Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι και στις δύο περιοχές υπήρχε “εθνικό” πρόβλημα (αυτονομοποίησης απ’ το Ρωσικό ή Ισπανικό κράτος). Οι αναρχικοί και οι εθνικιστές έδιναν εντελώς διαφορετικές λύσεις στο πρόβλημα (οι πρώτοι αποκέντρω-σηνομοσπονδία περιοχών, οι δεύτεροι δημιουργία έθνους-κράτους). Χωρίς να απαντήσουν στο εθνικό, στο επίπεδο που τιθόταν, οι αναρχικοί διαμόρφωσαν έναν αυτόνομο “λόγο και χώρο”, στο βαθμό που η αντιεξουσία τους μπορούσε να αντιπαραβληθεί απέναντι στο κράτος και τους εθνικιστές και άνοιξαν δρόμους για νέες λύσεις.
  
-33. Βλέπε τη δίωξη του Ρεμπέτικου όταν ήταν ζωντανό τραγούδι ή τα σύγχρονα περί “Τουρκογύφτικου”, “γύφτικου” κλπ.+33. Βλέπε τη δίωξη του Ρεμπέτικου όταν ήταν ζωντανό τραγούδι ή τα σύγχρονα περί “Τουρκογύφτικου”, “γύφτικου” κλπ.
  
 34. Καλλιεργείται συχνά η εντύπωση, ότι οι Άγγλοι έκαναν τα πάντα για να αφελληνίσουν τους Ελληνοκυπρίους. Αυτό είναι ένα τραβηγμένο παραμύθι βγαλμένο απ’ την εθνικιστική περίοδο. Χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα για τους Κύπριους, οι Άγγλοι ωστόσο αύξησαν την εξουσία των Ελλήνων και για διάφορους λόγους ενθάρρυναν το ελληνοχριστιανικό κίνημα στις αρχές του (βλέπε δηλώσεις του Τσόρτσιλ το ‘12, γραφτά του κυβερνήτη Σλοπς κλπ.). Στην πρώτη περίοδο (ως το ‘14 που έγινε η προσάρτηση και μερικοί ως το ‘30) αρκετοί Άγγλοι μέσα από έναν ευρωκεντρικό ρατσισμό (ενάντια στους ανατολίτες Τούρκους) ή για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας (μια και μέχρι το ‘14 η Αγγλία ήταν απλά τοποτηρητής στην Κύπρο που ανήκε στην οθωμανική αυτοκρατορία) τονίζουν αρκετά καθαρά την ελληνικότητα της Κύπρου. 34. Καλλιεργείται συχνά η εντύπωση, ότι οι Άγγλοι έκαναν τα πάντα για να αφελληνίσουν τους Ελληνοκυπρίους. Αυτό είναι ένα τραβηγμένο παραμύθι βγαλμένο απ’ την εθνικιστική περίοδο. Χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα για τους Κύπριους, οι Άγγλοι ωστόσο αύξησαν την εξουσία των Ελλήνων και για διάφορους λόγους ενθάρρυναν το ελληνοχριστιανικό κίνημα στις αρχές του (βλέπε δηλώσεις του Τσόρτσιλ το ‘12, γραφτά του κυβερνήτη Σλοπς κλπ.). Στην πρώτη περίοδο (ως το ‘14 που έγινε η προσάρτηση και μερικοί ως το ‘30) αρκετοί Άγγλοι μέσα από έναν ευρωκεντρικό ρατσισμό (ενάντια στους ανατολίτες Τούρκους) ή για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας (μια και μέχρι το ‘14 η Αγγλία ήταν απλά τοποτηρητής στην Κύπρο που ανήκε στην οθωμανική αυτοκρατορία) τονίζουν αρκετά καθαρά την ελληνικότητα της Κύπρου.
el/brochures/mavrespinelies/kipros_ethniko_ethnikismos.1593023443.txt.gz · Last modified: 2020/07/14 16:20 (external edit)