Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

--- el:magazines:traino:no_10:eoka [2020/08/24 11:04]
no_name12
+++ el:magazines:traino:no_10:eoka [2020/08/28 15:06] (current)
no_name12
@@ Line 4: / Line 4: @@
 //**Όταν σου κτυπήσουν την πόρτα οι μασκοφόροι τι θα κάνεις; **//
-**
-Φανταστείτε να ανοίγετε την εφημερίδα και
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka1.png?400|}}
+//1958 Διαδήλωση εργατών ενάντια στην τρομοκρατία των μασκοφόρων//
+---
+**Φανταστείτε να ανοίγετε την εφημερίδα και
 να διαβάζετε: «Προσωπιδοφόροι
 κακοποίησαν βοσκό στο Αυγόρου. Τον
@@ Line 165: / Line 171: @@
 δύσκολη σε σύγκριση με τα αστικά κέντρα -
 κωμοπόλεις της Ανατολικής Κύπρου.
-{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka1.png?400|}}
-//1958 Διαδήλωση εργατών ενάντια στην τρομοκρατία των μασκοφόρων//
----
 **1. Η καθιέρωση της ΕΟΚΑ
@@ Line 436: / Line 436: @@
 σε ανυπάκουους ή εχθρικούς Ελληνόφωνους.
-{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka2.png?400|}}
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka2.png?200|}}
 //Κ. Βλάχος, πωλητής της «Χαραυγής», ξυλοκοπήθηκε από μασκοφόρους το 1957, στο Λιοπέτρι//
@@ Line 444: / Line 444: @@
+----
+**Η τρομοκρατία στην Κύπρο πριν και μετά τους μασκοφόρους**
+Η πίεση, οι εκβιασμοί και οι απειλές δεν ήταν
+άγνωστες στην Κύπρο πριν την δεκαετία του
+. Αντίθετα ήταν μέρος της διαδικασίας
+«εθνικής ολοκλήρωσης» που ξεκίνησε από τα
+τέλη του 19ου αιώνα. Οι βασικές μορφές της
+εθνικοτρομοκρατίας ήταν ο οικονομικός εκβιασμός, η καταγγελία στις αρχές (χαφιεδισμός), η απειλή αφορισμού και οι βίαιες
+επιθέσεις ξυλοδαρμού.
+**Η επίθεση ενάντια στην κοινότητα των
+Λινοβάμβακων. Όταν οι τοκογλύφοι εκβίαζαν στο όνομα του ορθόδοξου Θεού**
+Οι Λινοβάμβακοι που έπαιζαν καθοριστικό
+ρόλο τόσο στις ταξικές εξεγέρσεις του 18-19
+αιώνα όσο και σαν έκφραση της θρησκευτικής
+συμβίωσης και ανοχής, έγιναν από τα πρώτα
+θύματα της εκκλησιαστικής επίθεσης. Ήδη από
+τα μέσα του 19ου αιώνα η εκκλησία άρχισε να
+τους εκβιάζει ότι δεν θα τους έκανε τα μυστήρια αν δεν γίνονταν Χριστιανοί και εγκατέλειπαν ολοκληρωτικά τις μουσουλμανικές
+δοξασίες τους. Όταν ήρθαν οι Άγγλοι οι Λατίνοι προσπάθησαν να τους προσηλυτίσουν πιστεύοντας ότι πριν γίνουν Λινοβάμβακοι ήταν
+Λατίνοι. Η ορθόδοξη ηγεσία αντέδρασε αστραπιαία χωρίς χριστιανική ντροπή. Τους εκβίασε.
+**«Σημειώνω - για να δώσω μια γεύση της εποχής πριν το 1900 - ότι για τη διάσωση (βίο) δέκα λινοβαμβάκικων χωριών της Λεμεσού
+από τη λατινική προπαγάνδα και τη διασφάλιση τους για τον Ελληνισμό, ο έπαινος
+ανήκει στους Λεμεσιανούς τοκογλύφους
+των 40% και 50% που, κατά προτροπή της
+Εκκλησίας, έπαψαν αμέσως να δανείζουν
+τους πρώην Τούρκους και τώρα νεόφυτους
+Μαρωνίτες πελάτες τους, μέχρι που τους
+ανάγκασαν να γίνουν ορθόδοξοι».**
+//Β. Εγγλεζακης, Η εκκλησία της Κύπρου από το 1878 μέχρι το 1955//
+**1930 - 0 φόβος των κομμουνιστών -
+χαφιεδισμός, απολύσεις και οικονομικοί
+εκβιασμοί **
+Η ίδρυση και η ανάπτυξη του κομμουνιστικού
+κόμματος τη δεκαετία του 1920 φαίνεται ότι
+άρχισε να απασχολεί σοβαρά τους προύχοντες. Ο αθεϊσμός τους, η επαγγελία της
+επανάστασης των φτωχών και η αντίθεση
+στην ένωση και τον εθνικισμό τους είχαν
+βάλει στο στόχαστρο. Όταν το 1930 άρχισε
+να φαίνεται ότι οι κομμουνιστές αποχτούσαν
+λαϊκές προσβάσεις η Εκκλησιαστική Ιεραρχία
+και οι άρχοντες του νησιού συγκάλεσαν ειδική
+συγκέντρωση στην Αρχιεπισκοπή που έκδωσε
+οδηγίες καταπολέμησης του «μικροβίου της
+μόλυνσης». Αυτές οι οδηγίες θα εφαρμόζονταν με ιδιαίτερη ένταση το 1948 όταν
+την ηγεσία της εκκλησίας ανέλαβαν οι φανατικοί εθνικιστές και οι οποίοι είχαν να αντιμετωπίσουν τότε ένα μαζικό ταξικό κίνημα.
+Έλεγε, λοιπόν, το μανιφέστο της Τρομοκρατίας του 1930:
+**
+«Καλούντα πάντες οι δυνάμενοι, όπως εργασθούν προς βελτίωσιν της θέσεως του
+εργάτου. Να μην προσλαμβάνονται υπό
+ατόμων και σωματείων κομμουνισταί τεχνίται και εργάται. Να καταγγέλονται υπό
+των γονέων οι κομμουνισταί δάσκαλοι εις
+το Γραφείον Παιδείας (Αγγλική διοίκηση)
+και τον Αρχιεπίσκοπον και να αποσύρονται
+των σχολείων οι μαθηταί μέχρις ότου επιτευχθεί η απομάκρυνσις των κομμουνιστών
+διδασκάλων. Να αποτρέπονται οι εκ των χωριών ερχόμενοι εις τας πόλεις προς εκμάθησιν τέχνης νεαροί από του να έρχονται
+σε επικοινωνίαν με άτομα προσβεβλημένα
+από το μικρόβιον του κομμουνισμού...».**
+//Εφ. Ελευθερία.//
+**Από τη δράση της Δεύτερης ΕΟΚΑ
+(72-74)**
+Σχέδιο ΕΟΚΑ Β για την τρομοκράτηση του
+πληθυσμού: προετοιμασία λίστας (πίνακα)
+αντιστασιακών. **Σχέδιο «Γρόνθος» (3.3.73):**
+**«εις τον πίνακα... να περιλαμβάνονται οι
+αντίπαλοι κατά χωριόν ξυλοδαρμός ή και
+εκτέλεσις)».**
+//
+**Του Σταύρον Σύρον Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ Β'
+Αντρου Πανλίδη «Ακρως Απόρρητόν»**//
+----
+**2. Η στροφή στην
+ανεξαρτησία: Η
+επανεμφάνιση της Αριστεράς
+και οι εσωτερικές
+ανακατατάξεις της ΕΟΚΑ
+(πρώτο εξάμηνο τον '57)**
+Το χειμώνα του 56-57 η ουσία του Κυπριακού
+άλλαξε ριζικά. Το αδιέξοδο μεταξύ
+Ελληνόφωνων που απαιτούσαν Αυτοδιάθεση
+- και των Βρεττανών, μετατράπηκε σε
+αδιέξοδο ανάμεσα στην Ελλάδα και την
+Τουρκία και ανάμεσα στις 2 κοινότητες της
+Κύπρου. Στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ
+όπου ξανακατατέθηκε η κυπριακή προσφυγή
+άρχισε να κερδίζει τελικά έδαφος η εισήγηση
+του Ινδού αντιπροσώπου Κ. Μένον, που είχε
+εισηγηθεί στο Μακάριο να διεκδικήσει
+Ανεξαρτησία, αντί ένωση, από το 1954.
+Το ψήφισμα που έγκρινε η γενική συνέλευση
+τον Φεβρουάριο του 57 άφηνε ανοιχτή την
+πόρτα για την Ανεξαρτησία. Σ’ αυτά τα
+πλαίσια η Αριστερά μέσω των εφημερίδων
+της άρχισε να μετακινεί την έμφαση στο
+σύνθημα Αυτοδιάθεση-Ένωση, από την
+Ένωση στην Αυτοδιάθεση και σιγά σιγά στο
+«δίκαια και δημοκρατική λύση» του κυπριακού.
+Ήταν φανερό ότι οι υπόγειες ανεξαρτησιακές
+τάσεις στην Αριστερά που είχαν ιστορικές
+καταβολές από τη δεκαετία του 20 και πιο
+πρόσφατα στην υποστήριξη της
+Αυτοκυβέρνησης το 48, άρχισαν να
+επανεμφανίζονται. Φραστικά η νόμιμη
+εφημερίδα του κόμματος, η Χαραυγή,
+απέρριπτε τις «κατηγορίες» ότι προτιμούσε
+την αυτοκυβέρνηση για να μην κατηγορηθεί
+για προδοσία. Σταδιακά, ωστόσο, η Ένωση θα
+υποχωρούσε ολοκληρωτικά από τα λαϊκά
+συνθήματα της Αριστεράς και θα
+αντικαθίστατο από τα «Δημοκρατία»,
+«Δικαιοσύνη», «Ειρήνη» κλπ. - Ιδιαίτερα μετά
+από την έναρξη των διακοινοτικών
+συγκρούσεων. Το τι έγινε μέσα στην ΕΟΚΑ
+εκείνη την περίοδο και πως ερμηνεύτηκαν
+αυτές οι αλλαγές είναι το μεγάλο μυστήριο.
+Από το Γενάρη του 57 οι «Τάιμς οφ
+Σάυπρους» (Ελληνόφωνο και αγγλόφωνο
+περιοδικό που υποστήριζε την ΕΟΚΑ)
+παρατηρούσε, «μετά λύπης», ότι τα μέλη της
+ΕΟΚΑ είχαν αρχίσει να δρουν ανεξέλεγκτα
+υποθάλπωντας τόσο την ένταση στις
+διακοινοτικές σχέσεις όσο και μέσα στην
+Ελληνόφωνη κοινότητα με τις «εκτελέσεις».
+Το Μάρτιο του 1957 ανακαλύφθηκε το
+κρησφύγετο του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ
+Γρηγόρη Αυξεντίου στον Μαχαιρά και
+ακολούθησε ο ηρωικός του θάνατος. Στις 21
+του ίδιου μήνα σκοτώθηκε σε ενέδρα ο
+Πετράκης Κυπριανού της ΕΟΚΑ, η μητέρα του
+οποίου υποστηρίζει μέχρι σήμερα ότι έπεσε
+θύμα προδοσίας από τους συντρόφους του. Για τον Αυξεντίου είναι επίσης γνωστές οι
+φήμες. Η παράδοξη ανακάλυψη ενός
+κρησφύγετου στα βουνά, η προδοσία από
+κάποιο μυστηριώδη βοσκό, η φήμη που έφερε
+τον Αυξεντίου σαν φιλελεύθερο αντίβαρο
+στον Γρίβα(6) και η μετέπειτα στροφή της
+ΕΟΚΑ στη συστηματική εκκαθάριση του
+ιδεολογικού «εσωτερικού εχθρού» έχουν
+δημιουργήσει το μύθο ή την πίστη, ότι τον
+Αυξεντίου τον πρόδωσε ο Γρίβας για να τον
+ξεφορτωθεί. Ανάλογες φήμες κυκλοφορούν
+και για άλλους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ενώ για
+τον Γ. Στεφανίδη έχει τεκμηριωθεί ότι ο
+Γρίβας διέταξε την «εκτέλεση του». Η
+σύγκλιση ωστόσο των ιστορικών συγκυριών
+(ανεξέλεγκτη δράση μελών της ΕΟΚΑ,
+προδοσία Κυπριανού τον ίδιο μήνα, πιθανές
+διαφωνίες για την στροφή στην Ανεξαρτησία
+και για την πολιτική των «εκτελέσεων») καθώς
+και η συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατος
+του Αυξεντίου έχουν μετατρέψει αυτή τη φήμη
+σε λαϊκή πίστη.
+Το γεγονός ότι ο πατέρας του Αυξεντίου
+φέρεται να καταδίκασε τις βιαιοπραγίες
+ενάντια στην Αριστερά που ακολούθησαν και
+το ότι πήρε τη θέση του Μακαρίου ενάντια
+στον Γρίβα τον καιρό της ΕΟΚΑ Β’ ενίσχυσε
+ακόμα περισσότερο αυτή τη θεωρία. Η
+τεκμηρίωση ή η απόρριψη της βέβαια
+εξαρτώνται πλέον από το «μυστηριώδη
+καταδότη» - αν υπάρχει.
+Η λαϊκή πίστη, ωστόσο, εκφράζει και μια
+γενικότερη αλήθεια - με τον οργανωμένο ή
+τυχαίο θάνατο του Αυξεντίου αρχίζει
+ουσιαστικά η επίσημη εκστρατεία της ΕΟΚΑ
+ενάντια στην Αριστερά. Τα χέρια του Γρίβα και
+των μασκοφόρων του ήταν πλέον ελεύθερα -
+και οι συνεχείς (έμμεσες βέβαια) φήμες για
+την πιθανότητα ανεξαρτησίας ενίσχυσαν αυτή
+την αναγκαιότητα των επιθέσεων ενάντια
+στην Αριστερά, η οποία με βάση το δικοινοτικό
+εργατικό κίνημα και την ανεξαρτησιακή της
+παράδοση μπορούσε να βγει κερδισμένη από
+τις εξελίξεις.
+Τον Ιούνιο του '57 εντάθηκαν οι φήμες από
+δημοσιογραφικούς και πολιτικούς κύκλους, ότι
+το ΝΑΤΟ προωθούσε «σχέδιο ανεξαρτησίας»
+το οποίο ουσιαστικά μετέτρεπε την Κύπρο σε
+Νατοική βάση. Ήδη από το Μάρτιο του 57 η
+Χαραυγή είχε αρχίσει την εκστρατεία της
+Αριστεράς ενάντια σε τέτοια λύση, με σύνθημα
+«Μακρυά από το ΝΑΤΟ», «όχι τριμερή». Από
+τον Ιούλιο η Αριστερά, μέσα σε συνθήκες
+ημιπαρανομίας αρχίζει μια σειρά δημόσιων
+εκδηλώσεων με πικετοφορίες στις οποίες
+κυριαρχούν συνθήματα όπως «όχι
+διαμελισμό», «όχι τριμερή», «Δημοκρατική
+δίκαιη λύση», «Απόλυση Κρατούμενων»,
+«Επιστροφή Αρχιεπισκόπου».
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka3.png?400|}}
+//Η μάνα του Π. Κυπριανού καταγγέλλει ότι και ο γιος της
+προδόθηκε από «συναγωνιστές» του, της ΕΟΚΑ//
+---
+**3. Η Πολιτικοποίηση της
+Τρομοκρατίας: Από τις
+απειλές, στους ξυλοδαρμούς
+και τις δολοφονίες (δεύτερο
+εξάμηνο του 57)**
+Ο Αύγουστος ήταν ο μήνας των «μεγάλων
+μαχαιριών». Στις 4 Αυγούστου μασκοφόροι
+της ΕΟΚΑ ξυλοκόπησαν τον Μαρίνο Πούρο
+από το Αυγόρου και τον έδεσαν σε πάσαλλο,
+στη μέση του χωριού. Την επόμενη έγινε
+συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Αυγόρου
+δείχνοντας ότι άρχισε να διαμορφώνεται μια
+μαζική αντίδραση στις επιθέσεις των
+μασκοφόρων. Ακολούθησαν ωστόσο και άλλες ανάλογες επιθέσεις. Στις 15
+Αυγούστου έγινε επίθεση στο οίκημα των
+συντεχνιών στο Σπαθαρικό.
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka4.png?400|}}
+//Νεαροί υψώνουν τη Μαύρη Σημαία στη Λύση για τη δολοφονία του συντεχνιακού Πέτρου από τους μασκοφόρους - Γεννάρης 1958//
+---
+Στις 16 Αυγούστου οι Κυπριακές εφημερίδες
+έγραφαν ότι ο Μακάριος πήρε θέση ενάντια
+στην πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ - μια θέση που
+ενίσχυε την Αριστερά στην Κύπρο και κατά
+πάσα πιθανότητα προκάλεσε (γι’ αυτό το λόγο)
+την οργή της ακροδεξιάς του Γρίβα που
+έβλεπαν την αριστερά να επανεμφανίζεται
+στους δρόμους διεκδικώντας «λύση έξω από το
+ΝΑΤΟ», και να αμφισβητεί την απόλυτη
+ηγεμονία της ΕΟΚΑ. Η προσπάθεια
+οικειοποίησης του Μακαρίου (και των θέσεων
+του) από την Αριστερά ήταν για αυτή το
+νομιμοποιητικό χαρτί για να επιστρέφει ξανά
+στην πολιτική διεκδίκηση μετά τη διπλή επίθεση
+του '55 από την ΕΟΚΑ και την Αποικιοκρατία.
+Στις 22 Αυγούστου η Χαραυγή που
+προηγουμένως ανέφερε τις επιθέσεις των
+μασκοφόρων χωρίς πολιτικό σχόλιο
+αποφασίζει να κατονομάσει την εκστρατεία
+τρομοκρατίας. Σε άρθρο της για τον
+ξυλοδαρμό του συντεχνιακού Γεώργιου
+Χριστοφόρου Καττίζη από το χωριό Σύγκραση
+τονίζει ότι είναι το 8ο θύμα σε ένα μήνα και ότι
+οι επιθέσεις έχουν πολιτικούς στόχους, και
+κάνει φυσικά έκκληση στο όνομα της
+ενότητας να σταματήσουν. Ακολουθούν όμως
+νέες επιθέσεις και ξυλοδαρμοί αριστερών στο
+Λιοπέτρι και τη Δερύνεια.
+Στις αρχές του Σεπτέμβρη η Αριστερά αντιδρά
+με ανοιχτές δημόσιες εκδηλώσεις στο
+Λευκόνοικο, τα Τέμβρια, το Μαραθόβουνο, την
+Αγία Νάπα, την Αγκαστίνα κλπ. Η έκταση των
+κινητοποιήσεων σε όλη την Κύπρο δείχνει, ως
+ένα σημείο, την ένταση που πρέπει να
+προϋπήρχε σε διάφορες περιοχές από καιρό. Η ΕΟΚΑ όμως συνέχισε. Κατά τον Σεπτέμβριο
+γύρω στα 40 άτομα (στελέχη της Αριστεράς)
+σε διάφορα χωριά της Καρπασίας πήραν
+απειλητικές επιστολές από την οργάνωση,
+ενώ στην Αγία Τριάδα μασκοφόροι
+λιθοβόλησαν τον Πέτρο Παπαγιάννη. Ο
+στόχος αυτών των επιθέσεων ήταν και ταξικός
+και πολιτικός - όταν στις 6 Σεπτεμβρίου οι
+μασκοφόροι συνέλαβαν και πυροβόλησαν τον
+Κτωρή Μιχαήλ, στέλεχος της ΠΕΟ από την
+Σκυλλούρα τον ρώτησαν «Εσύ είσαι ο Κτωρής
+που ιδρύεις παραρτήματα συντεχνιών και
+εκφωνείς λόγους;»
+Η πολιτικοποίηση των επιθέσεων των
+μασκοφόρων δημιούργησε ένα ρήγμα και
+στην ίδια τη δεξιά καθώς σε ορισμένα χωριά,
+όπως τον Γερόλακκο, δεξιοί και αριστεροί
+έβγαλαν κοινή ανακοίνωση ενάντια στην
+τρομοκρατία. Στις 13 Σεπτεμβρίου
+ανακοίνωση για αποφυγή της βίας έβγαλε και
+ο Γεννάδιος που αντικαθιστούσε τον
+αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
+Ακολούθησαν ωστόσο νέες επιθέσεις στον
+Κάτω Δρυ και τον Άγιο Αμβρόσιο. Τον
+Οκτώβριο η εκστρατεία της ΕΟΚΑ υποτόνισε
+κάπως για να ξαναρχίσει δυναμικά τον
+Νιόβρη. Στα μέσα του Νιόβρη στην Αλάμπρα
+απειλήθηκαν οι εφημεριδοπώλες της
+Χαραυγής και ακολούθησαν νέες απειλές στα
+Λύμπια και την Τύμπου.
+Η οριστική απόρριψη του σχεδίου Σπάακ (Γ.Γ.
+του ΝΑΤΟ) από το Μακάριο εκείνο το μήνα
+και οι αυτονόητοι πανηγυρισμοί της Αριστεράς για τη δικαίωση της, οδήγησαν σε
+νέα ένταση. Στις 26 Νοεμβρίου δολοφονείται
+ο Παναής Τσάρος από την Ασσια, στέλεχος
+της Αριστεράς και αδελφός του καφετζή του
+συλλόγου των αριστερών που απειλήθηκε
+λίγες μέρες πριν από μέλη της ΕΟΚΑ. «Θα
+σε κανονίσουμε αργότερα» του είπαν όταν
+τους προκάλεσε σε μια δημόσια
+αντιπαράθεση να αποδείξουν ότι ήταν
+«προδότης». Η κηδεία του Τσάρου είχε τη
+μορφή εκδήλωσης διαμαρτυρίας αλλά η
+Χαραυγή και η ηγεσία του ΑΚΕΛ (με την
+ελπίδα του κατεϋνασμού των πνευμάτων) δεν
+κατονόμασαν την ΕΟΚΑ σαν υπεύθυνους. Η
+μαζική συμμετοχή στην κηδεία και τα
+μνημόσυνα έδειχναν καθαρά ότι στην βάση
+της Αριστεράς άρχιζε να διαμορφώνεται μια
+δυναμική αντίδραση. Οι επιθέσεις βέβαια
+συνεχίζονταν αλλά μάλλον η ηγεσία της
+Αριστεράς έλπιζε ότι οι ψυχραιμότεροι θα
+συγκρατούσαν το Γρίβα και τους
+μασκοφόρους του. Προς το τέλος του
+Νιόβρη έγιναν νέες επιθέσεις και ξυλοδαρμοί
+στα Γ άστρια, την Αλάμπρα, την Αυγόρου και
+το Βαρώσι.
+**Το γεγονός ότι οι επιθέσεις προχώρησαν
+από τις απειλές, στους ξυλοδαρμούς και
+μετά στις δημόσιες εκτελέσεις, όπως και
+το γεγονός ότι γίνονταν σε συγκεκριμένες
+περιόδους** ημερών που ακολουθούσαν
+σημαντικά γεγονότα (δημόσιες εκδηλώσεις
+της Αριστεράς / Ιούλιος/Αύγουστος,
+δηλώσεις του Μακαρίου για το ΝΑΤΟ /
+Νιόβρης) **δείχνει αρκετά καθαρά ότι δεν
+επρόκειτο για ανεξέλεκτη δράση αλλά για
+συντονισμένη εκστρατεία βάσει σχεδίου.**
+Η ιδεολογική κάλυψη αυτής της εκστρατείας
+περιλάμβανε τις κλασσικές κατηγορίες ότι τα
+θύματα ήταν ενάντια στην ΕΟΚΑ αλλά εκείνο
+το φθινόπωρο οι κατηγορίες και τα
+εγκλήματα «προδοσίας» αναβαθμίστηκαν στα
+πλαίσια μιας συνολικής εκστρατείας
+«Ελληνοχριστιανικής διαπαιδαγώγησης».
+Απειλούνταν και ξυλοφορτώνονταν
+καφετζήδες γιατί άνοιγαν τα καφενεία
+Κυριακή πρωί και δεν πήγαιναν στην
+εκκλησία, κατηγορούνταν σαν προδότες όσοι
+είχαν επαφές με Τουρκόφωνους και ακόμα
+περισσότερο όσοι δεν υπάκουαν τις διαταγές
+της ΕΟΚΑ να συναλλάσσονται εμπορικά μόνο
+με Έλληνες.
+Ο Ελληνισμός που είχαν μάθει οι Κύπριοι στα
+σχολεία έπαιρνε τώρα σάρκα και οστά σαν
+κράτος και εξουσία.
+Όταν στις αρχές Δεκεμβρίου η Αριστερά
+οργάνωσε διαδηλώσεις για την υποστήριξη
+της προσφυγής στον ΟΗΕ και για καταδίκη
+του «Αγγλοαμερικανικού Ιμπεριαλισμού»
+ακολούθησαν νέες επιθέσεις - στο Τρίκωμο,
+και την Πηγή ενώ στο Φρέναρος μασκοφόροι
+απείλησαν τους εργάτες να μην κάνουν
+Απεργία. Αυτές οι επιθέσεις ήταν μάλλον
+τοπικές αντιδράσεις των στελεχών της
+ΕΟΚΑ γιατί γύρω στα Χριστούγεννα ξεκίνησε
+από το Τρίκωμο μια νέα εκστρατεία για την
+υποταγή της Αριστεράς - τα περίφημα
+«πρωτόκολλα τιμής» τα οποία καλούνταν να
+υπογράψουν οι αριστεροί. Τα «πρωτόκολλα»
+αναγνώριζαν σαν μόνη υπεύθυνη αρχή την
+εθναρχία και σκόπευαν να απομονώσουν την
+Αριστερά σαν «προδοτική διασπαστική» γιατί
+δεν δέχονταν να παραχωρήσει στον
+Αρχιεπίσκοπο απόλυτη ελευθερία
+αποφάσεων. (Αμφισβητούσε δηλαδή τα
+απολυταρχικά δικαιώματα της εθναρχίας
+στον Ελληνο-Χριστιανισμό που προωθούσε η
+ΕΟΚΑ). Μέσα στο τεταμένο κλίμα της
+εποχής η ηγεσία της Αριστεράς μάλλον
+οδηγήθηκε από τις τοπικές οργανώσεις που
+μετά από 2 χρόνια υποταγής στη βία των
+εθνικόφρονων αντιστάθηκαν με μια
+εκπληκτική γενναιότητα στις απειλές, και
+αρνήθηκαν να υπογράψουν.
+**4. Το δεύτερο στάδιο τον
+σχεδίου: Εξόντωση - Δημόσιες
+εκτελέσεις (αρχές'58)**
+Ο Γρίβας και η ΕΟΚΑ από την άλλη
+βλέποντας την ανεξαρτησία να έρχεται ήταν
+αποφασισμένοι για το τελικό στάδιο: «την
+εξόντωση». Έγραφε, ο Γρίβας στον Άνθιμο,
+το Γενάρη του 1958:
+**«ενδεικνύονται να τους εξοντώσουμε ως
+πολιτική οντότητα ώστε να μην είναι πλέον
+υπολογήσιμος, δυνάμενος διά των
+αποφάσεων του να επηρεάζει το εθνικό
+ζήτημα ως συνέβαινε μέχρι τούδε».(7)**
+Ο δε Σπύρος Παπαγεωργίου, έμπιστος του
+Γρίβα και Ιστορικός της ΕΟΚΑ σημειώνει:
+«Ήτο πιθανόν ότι προέβλεπε τη λήξη του
+αγώνος και διά τούτο επεδίωκε να αφαιρέσει απ'
+αυτούς πάσα πιθανότητα επιτυχής αναμίξεως
+εις την πολιτικήν ζωή της νήσου».(8)
+Η αύξηση των επιθέσεων κορυφώθηκε στις
+του Γενάρη όταν ένοπλοι μασκοφόροι
+επετέθηκαν ταυτόχρονα στην Κώμα του
+Γιαλού και στη Λύση δολοφονώντας επί
+τόπου τους τοπικούς ηγέτες της Αριστεράς
+Ηλία Ττοφάρη και Μιχάλη Πέτρου αντίστοιχα.
+Οι επιθέσεις και οι δολοφονίες έγιναν στα
+καφενεία της Αριστεράς στο κάθε χωριό και
+ήταν φανερό ότι ο στόχος ήταν η
+τρομοκράτηση της αριστεράς γενικά. Ήδη
+από το φθινόπωρο είχαν αρχίσει οι επιθέσεις
+στους συλλόγους αλλά αυτή η διπλή δημόσια
+δολοφονία το ίδιο βράδυ σε δυο διαφορετικά
+χωριά σήμαινε και την αρχή της νέας φάσης
+«εθνικής εκκαθάρισης». Την εξάλειψη της
+Αριστεράς έξω από τα αστικά κέντρα.
+Τις επόμενες μέρες ακολούθησε ένα κύμα
+κατακραυγής με ανακοινώσεις από ιερείς και
+τοπικούς παράγοντες (Κισσόνεργα,
+Λακατάμια) ενάντια στον «αδελφοκτόνο
+πόλεμο». Ωστόσο ο Γρίβας ήταν μάλλον
+αμετάπειστος - όπως σημειώνει για τις
+αντιδράσεις στις δολοφονίες του Γενάρη:
+«Η τακτική μας έναντι της Ακελινής
+προδοσίας παρέμεινεν αμετάβλητος μέχρι
+τέλους παρά την αντίδρασιν ισχυρών
+παραγόντων εν Κύπρω και εν Ελλάδι,
+μερίδος του Ελληνικού τύπου και του
+Αρχιεπισκόπου Μακαρίου προς τας οποίας
+ουδεμίαν σημασίαν έδωκα [...]» και προσθέτει
+«Δεν πρόκειται βεβαίως να αποκαλύψω το όλον
+σχέδιον εξουδετερώσεως πόσης
+κομμουνιστικής αντιδράσεως, το οποίον
+εφήρμοσα με συνετήν εμμονήν, παρά τας ρηθείσας αντιδράσεις».
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka5.png?400|}}
+//Σκηνές εμφυλίου: πρώτη σελίδα της «Χαραυγής» μετά από τις
+δολοφονίες του Μένοικου και του Γιασουμή - Μάης '58//
+---
+Η μη αποκάλυψις του «σχεδίου» και μετά το
+τέλος της ΕΟΚΑ (οπότε έγραψε και τα
+απομνημονεύματα του) μπορεί να σημαίνει ότι
+το σχέδιο θα συνεχιζόταν και μετά και αυτό
+ίσως εξηγεί γιατί στα απομνημονεύματα εκτός
+από τις γενικές γραμμές δεν αναφέρεται στις
+λεπτομέρειες του «σχεδίου».
+Στο τέλος του Γενάρη η τρομοκρατία
+απλώθηκε και στην Πάφο με απειλές για
+εκτελέσεις. Τον Φεβρουάριο η ένταση
+κορυφώθηκε καθώς το σύνθημα «είναι ο
+κατάλληλος καιρός να κτυπήσουμε τους
+κομμουνιστές» άρχισε να απλώνεται σ’ όλη
+την Κύπρο οδηγώντας σε νέα επίπεδα τις
+απειλές, τους εκβιασμούς και τις
+παρακολουθήσεις αριστερών από οπαδούς
+της ΕΟΚΑ.
+Στις 27 Φεβρουάριου η Χαραυγή δημοσίευσε
+άρθρο - καταγγελία σχετικά με μια μυστική
+οργάνωση με το όνομα ΥΑΚΑ (Υπηρεσία
+Αντιμετώπισης Κομμουνιστικής Αντιδράσεως)
+που φερόταν να στόχευε να εξαφανίσει την
+Αριστερά. Γράφτηκαν μετά μερικά συνθήματα
+στο όνομα της οργάνωσης, αλλά απ' ότι
+φαίνεται η Χαραυγή αναφερόταν στο
+«σχέδιο» του Γρίβα (όπως αυτός είχε γράψει
+πριν ένα μήνα στον Άνθιμο).
+Στις αρχές του Μάρτη ο διευθυντής της
+Χαραυγής παράλαβε επιστολή - βόμβα με το
+εξής σημείωμα «η βόμβα αυτή η οποία δεν
+πρόκειται να εκραγεί είναι μια προειδοποίηση
+για την προδοτική γραμμή της εφημερίδας
+σας. Εάν συνεχίσετε θα εκτελεσθείτε, ΕΟΚΑ,
+Ο Αρχηγός Διγενής». Την ίδια μέρα έγινε
+δολοφονική επίθεση μασκοφόρων ενάντια
+στον εργάτη Ανδρέα Χριστάκη (Ανδρούτσου)
+από την Ασσια.
+Οι απειλές και οι επιθέσεις συνεχίστηκαν το
+Μάρτιο αλλά πήραν νέες διαστάσεις με τους
+εορτασμούς της 25ης Μαρτίου. Στην
+Αυγόρου έγιναν εκτεταμένα επεισόδια όταν
+αριστεροί άνδρες και γυναίκες
+αποκλείστηκαν μέσα στην εκκλησία και
+ξυλοκοπήθηκαν από δεξιούς μασκοφόρους.
+Προς το τέλος του μήνα έγιναν νέα επεισόδια
+στο Αυγόρου, το Βαρώσι, το Λάπαθος, τον
+Αγιο Σέργιο, τη Γύψου, τη Βατυλή, την Άχνα,
+το Λιοπέτρι, το Λευκόνοικο.
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka_stats.png?600|}}
+//* Στην παρένθεση αριθμός πολιτών που πέθαναν κατά τις διακοινοτικές ταραχές
+Η ΕΟΚΑ έκανε 265 εκτελέσεις. 131 Ε/Κ (Ελληνοκυπρίων) και 134 Τ/Κ (Τουρκοκυπρίων) και Άγγλων.
+Το μόνο «Απελευθερωτικό κίνημα» στον κόσμο που σκότωσε περισσότερους «προδότες» παρά
+κατακτητές.//
+---
+Στις αρχές του Απρίλη η Αριστερά απάντησε
+με μια σειρά μαζικών εκδηλώσεων ενάντια
+στην τρομοκρατία των οποίων η μαζικότητα
+έδειχνε ότι η όξυνση και η πόλωση
+κορυφώνονταν. Στις 3 Απριλίου, στο έξω
+Μετόχι 10 μασκοφόροι που αναζητούσαν
+κάποιον βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα πλήθος που διαμαρτυρόταν για την τακτική
+τους και πυροβόλησαν αδιάκριτα
+πληγώνοντας αρκετούς. Η επίθεση στο έξω
+Μετόχι προκάλεσε νέες αντιδράσεις και
+διαδηλώσεις της Αριστεράς αλλά οι
+επιθέσεις συνεχίστηκαν. Στις 5 Απριλίου
+ξυλοκοπήθηκε η Παναγιώτα Κώστα στη
+Γύψου, ενώ στις 16 Απριλίου έγινε επίθεση
+ενάντια στον Κυριάκο Τούπη ποδοσφαιριστή
+της Σαλαμίνας, στο Λεονάρισο. Ακολούθησε
+επίθεση στο σπίτι της αρραβωνιαστικιάς του
+όπου έγιναν νέες βιαιοπραγίες - οι δε
+εθνικόφρονες δήλωσαν στην κοπέλλα ότι
+«αν ήθελε άντρα έπρεπε να πάρει δεξιό και
+όχι αριστερό προδότη».
+Εν τω μεταξύ όσο πλησίαζε το Πάσχα
+αυξάνονταν και οι φήμες ότι θα γίνονταν
+νέες συντονισμένες παγκύπριες επιθέσεις.
+Στις 17 Απριλίου έγινε επίθεση στην Αγία
+Βαρβάρα ενώ στο Πραστειό ο ιερέας [το κείμενο κόβεται εδώ...]
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka6.png?400|}}
+//Εργατική διαδήλωση διαμαρτυρίας//
+---
+**5. Ολοκληρωτικός Πόλεμος:
+Εθνικός διαχωρισμός και
+δημόσιες εκτελέσεις -
+βασανιστήρια**
+Μέχρι το τέλος του Απρίλη έγιναν
+καταγγελίες για επεισόδια στην Κανναβιού,
+τη Βιτσάδα, τη Μεσόγη.
+Αυξανόμενα στην Κύπρο διαμορφωνόταν ένα
+κλίμα εμφυλίου πολέμου καθώς οι αριστεροί
+επέμεναν να ανοίγουν τους συλλόγους τους,
+να μην υπογράφουν αυτά που διέταζε η
+ΕΟΚΑ και να οργανώνουν μαζικές
+εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.
+Η ηγεσία της Αριστεράς δύσκολα
+συγκροτούσε τον κόσμο της. Ήδη από το
+Πάσχα άρχισαν και οι δεξιοί στα εργατικά
+προάστεια της Λευκωσίας (στα οποία ήταν
+μειοψηφία) να παραπονιούνται ότι
+αντιμετωπίζουν κίνδυνο από τους
+αριστερούς. Εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει
+ανάλογες κινήσεις και στην Τουρκόφωνη
+κοινότητα. Ο απώτερος στόχος της ΕΟΚΑ
+και της ΤΜΤ όπως έδειξαν μετά ήταν να
+διαχωριστούν οι δυο κοινότητες με γραμμές
+αίματος και το απαραίτητο βήμα γι’ αυτό το
+διαχωρισμό ήταν η διάσπαση του
+συνδικαλιστικού κινήματος που συνένωνε
+τους εργάτες των 2 κοινοτήτων.
+Την πρώτη του Μάη του '58 η εργατική τάξη
+της Κύπρου γιόρτασε για τελευταία φορά
+ενωμένη. Ήταν μια συγκινητική στιγμή όπου
+Ελληνόφωνοι και Τουρκόφωνοι παρέλασαν
+με συνθήματα και στις 2 γλώσσες και
+κόκκινες σημαίες ενάντια στην καταιγίδα που
+ερχόταν. Η Ανεξαρτησία απείχε μόνο 2
+χρόνια και αυτό το ταξικό κίνημα του οποίου
+οι Ιστορικές ρίζες πήγαιναν πίσω στις κοινές
+χριστιανο-μουσουλμανικές εξεγέρσεις του
+ου αιώνα και στην ανεξαρτησιακή ταξική ιδεολογία του [[el:groups:cpc|ΚΚΚ]] τη δεκαετία του '20, θα
+αποδεκατιζόταν τους επόμενους μήνες. Παρά την αναμεταξύ τους αντιπαράθεση η
+ΕΟΚΑ και η ΤΜΤ εξαπέλυσαν μια σχεδόν
+συνδυασμένη επίθεση ενάντια στο αριστερό
+εργατικό κίνημα των 2 κοινοτήτων τον Μάιο
+του 1958. Την πρώτη του Μάη κάηκε η λέσχη
+προοδευτικών Τουρκοκύπριων στη Λευκωσία
+και κατά τους επόμενους μήνες χιλιάδες
+μέλη της ΠΕΟ αναγκάστηκαν από την ΤΜΤ
+να γραφτούν σε Τούρκικες συντεχνίες.
+Η ΕΟΚΑ συνέχισε τη δίκιά της εκστρατεία με
+επιθέσεις στη Μεσόγη, Τύμπου, Ξυλοφάγου,
+Ανάγια. Οι επιθέσεις των 2 οργανώσεων του
+'58 έμοιαζαν σχεδόν συντονισμένες:
+Στις 21 Μαΐου η ΤΜΤ έκανε δολοφονική
+απόπειρα ενάντια στον Τουρκόφωνο
+συντεχνιακό Αχμέτ Σατη. Στις 22
+ξυλοκοπήθηκε από οπαδούς της ΕΟΚΑ ο
+μπουφετζής του συλλόγου των αριστερών
+της Αχερίτου. Στις 24 η ΕΟΚΑ Αμμοχώστου
+αποφάσισε φαίνεται ότι οι ξυλοδαρμοί, οι
+τραυματισμοί και οι ανεπιτυχείς απόπειρες
+δολοφονίας δεν αρκούσαν. Εκείνη τη μέρα
+έγιναν 2 νέες δολοφονίες αριστερών που
+όπως και κείνες του Γενάρη είχαν το στοιχείο
+της ποιοτικής αναβάθμισης.
+Το Γενάρη ήταν δημόσιες εκτελέσεις για
+παραδειγματισμό - το Μάιο ήταν δημόσια
+βασανιστήρια για εκφοβισμό. Οι δυο νεκροί
+του Μάη ήταν ο Σάββας Μενοίκου από τις
+Γούφες (ένα μικρό χωριό δίπλα στο
+Λευκόνοικο) και ο Τάκης Γιασουμή από τη
+Γύψου. Το Μένοικο τον συνέλαβαν οι
+μασκοφόροι καθώς γύριζε από τη δουλειά
+του, τον πήραν στην αυλή της εκκλησίας του
+Λευκόνοικου και ενώπιον των ιερέων και των
+εθνικόφρονων του χωριού τον έφτυσαν
+ομαδικά και μετά τον σκότωσαν με
+λιθοβολισμό. Μερικές αναφορές λένε ότι στο
+τέλος κατούρησαν πάνω στο πτώμα.
+Λίγα μίλια πιο πέρα, στη Γύψου
+δολοφονήθηκε ο Τάκης Γιασουμή, οδηγός,
+γιατί δεν υπάκουσε στη διαταγή της ΕΟΚΑ να
+μην παίρνει αριστερούς εργάτες στις
+δουλειές τους. Ο τρόπος δολοφονίας ήταν
+επίσης φρικιαστικός - του έβγαλαν τα μάτια.
+Την επόμενη ήταν η σειρά της ΤΜΤ -
+πυροβολήθηκε ο αριστερός συντεχνιακός
+Φαξίλ Οντούρ Σελλά.
+Οι δυο οργανώσεις όχι μόνο κτυπούσαν τον
+ίδιο στόχο στην κοινότητα της κάθε μιας αλλά
+μερικές φορές συμπλήρωναν η μια την άλλη.
+Στις 20 Ιουλίου λ.χ. Ο Μουσταφά Ιμπραχήμ
+πυροβολήθηκε από την ΕΟΚΑ. Ο Μουσταφά
+ήταν βέβαια Τουρκόφωνος, αλλά ήταν
+γνωστός αριστερός συνδικαλιστής που
+κατέφυγε στον «Ελληνικό» τομέα της
+Αμμοχώστου γιατί τον αναζητούσε η ΤΜΤ να
+τον σκοτώσει. Η ΕΟΚΑ συμπλήρωσε τη
+δουλειά της ΤΜΤ και κατηγόρησε μάλιστα
+και το Μιχάλη Πουμπουρή που τον πήρε στο
+νοσοκομείο για προδοσία!
+**6. Η αντίδραση των εργατών
+και η κληρονομιά τον Γρίβα
+(Μάης ('58)**
+Η αντίδραση ωστόσο των εργατών ήταν πέρα
+από τα αναμενόμενα. Προς το τέλος του Μάη
+ξέσπασαν απεργίες στις πόλεις και έγιναν μέχρι
+και επιθέσεις ενάντια στα οικήματα των δεξιών
+συντεχνιών που εθεωρούνταν απεργοσπάστες
+από τους αριστερούς εργάτες, παρά τις
+εκκλήσεις της ηγεσίας της Αριστεράς.
+Επίσης, αν και η Χαραυγή το διέψευσε,
+φαίνεται ότι η οργή για τις δολοφονίες
+έβγαλε στην επιφάνεια έντονα το
+κρυφο-ανεξαρτησιακό αίσθημα της
+Αριστεράς. Στην κηδεία του Γιασουμή υπήρχε
+ένα στεφάνι με την επιγραφή «Ζήτω η
+Αυτοκυβέρνηση».
+Στις 25 του Μάη δολοφονήθηκε στα Πέρα
+ορεινής ο Ανδρέας Σακκάς και πάλι ηγετικό
+τοπικό στέλεχος της Αριστεράς. Αυτή τη
+φορά η ΕΟΚΑ αποφάσισε να εμποδίσει την
+έκφραση διαμαρτυρίας ακόμα και στις
+κηδείες. Απείλησε ότι θα εκτελούσε όποιον
+πήγαινε στην κηδεία. Η κηδεία βέβαια έγινε
+σαν διαμαρτυρία, αλλά λίγοι ντόπιοι
+παρευρέθηκαν.
+Οι διαδηλώσεις και οι απεργίες συνεχίστηκαν
+με ιδιαίτερη ένταση και η απειλή βίαιων
+συγκρούσεων και εμφυλίου ήταν πλέον
+πραγματικότητα. Οι Αριστεροί εργάτες στις
+πόλεις φαίνονταν ανεξέλεκτοι από την
+ηγεσία και κάθε νέα δολοφονία όξυνε τα
+πνεύματα ακόμα περισσότερο.
+Τελικά χρειάστηκε παρέμβαση όχι μόνο του
+Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αλλά και της
+Ελληνικής κυβέρνησης για να ελεχθεί το
+«σχέδιο» του Γρίβα. Τον Ιούνιο ξέσπασαν
+νέες αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα σε
+Τουρκόφωνους και Ελληνόφωνους βάζοντας
+για λίγο στο περιθώριο τον άλλο εμφύλιο
+μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Τον Ιούλιο τα
+επεισόδια επαναλήφθησαν. Την πρώτη του
+Ιούλη μάλιστα έγιναν επεισόδια στην Άχνα
+ανάμεσα σε μασκοφόρους και αριστερούς
+πολιτοφύλακες (είχαν εξοπλιστεί λόγων των
+διακοινοτικών συγκρούσεων). Τραυματίστηκε
+σοβαρά ο Ανδρέας Αχνιώτης. Τον Ιούλιο και
+τον Αύγουστο έγιναν νέες επιθέσεις στην
+Αυγόρου, στο Σπαθαρικό, στο Σύγκληπο, στο
+Μαραθόβουνο, στη Δερύνεια, στον Άγιο
+Θεόδωρο Αγρού, κ.λ.π. Θα ήταν περιττό να
+συνεχίσει κανείς αυτή την μακάβρια αναφορά.
+Αξίζουν μόνο να αναφερθούν 2
+χαρακτηριστικά παραδείγματα από το
+υπόλοιπο του 1958. Στις 26 Αυγούστου η
+χρονη Δέσποινα Κουτσούρη σκοτώθηκε
+από πυροβολισμό μασκοφόρων όταν τους
+είδε και άρχισε να φωνάζει «Παναγία μου
+βουράτε τζιαι εν να σκοτώσουν τον παπά
+μου». Τον Οκτώβριο οι μασκοφόροι της
+ΕΟΚΑ μπήκαν στο σπίτι του Μιχάλη
+Μαλακτού, αριστερού από το Βασίλι και τον
+πυροβόλησαν εν ψυχρώ. Όταν η γυναίκα του
+έβαλε τις φωνές και άρχισε να διαμαρτύρεται
+την κτύπησαν ώσπου της έσπασαν την
+ωμοπλάτη. Ύστερα έφυγαν. Αξίζει να
+σημειωθεί ότι οι δολοφονίες και οι βιαιότητες
+ενάντια στην αριστερά δεν σταμάτησαν το
+. Οι μασκοφόροι είχαν γίνει κράτος εν
+κράτει στην ύπαιθρο και εντάχθηκαν στις
+παραστρατιωτικές οργανώσεις που
+δημιούργησαν μετά το '60 οι καπετάνιοι της
+ΕΟΚΑ για να εμπεδώσουν την εξουσία τους.
+Ήδη από το τέλος του 1959 ο τομεάρχης
+Πιτσιλιάς με διαταγή του διαβεβαίωνε τις
+ομάδες του ότι «η ΕΟΚΑ δε διελύθη ούτε θα
+διαλυθεί αλλά θα υφίσταται ως κόμμα πιθανόν
+υπό άλλο όνομα αλλά όχι υπό άλλη γραμμή».
+Η πολιτική έκφραση αυτής της
+κομματικοποίησης των καπετάνιων (της
+μεταφοράς δηλαδή μιας αυταρχικής
+παραδοσιακής πολιτικής πρακτικής στον
+πολιτικό βίο της νεοσύστατης Δημοκρατίας)
+έγινε με το ΕΔΜΑ. Η πίεση των καπετάνιων
+να επανδρώσουν το νέο κρατικό μηχανισμό
+συνοδευόταν και από ανοικτές απειλές
+διεύρυνσης της τρομοκρατίας. Όπως
+αποκάλυψε ο Θ. Δέρβης το 1960, ο Μακάριος
+του είχε δείξει ένα κατάλογο τομεαρχών που
+έπρεπε να διοριστούν στον κρατικό
+μηχανισμό «ειδάλλως θα εδημιουργήτο
+κίνδυνος καπετανάτων, όπως συμβαίνει
+σήμερον με τους προσωπιδοφόρους των
+χωριών». Μια προσφιλής τακτική αυτών των
+καπετάνιων (αναμφίβολα και αυτό μέρος του
+«σχεδίου» του Γρίβα) ήταν να υποχρεώνουν
+αριστερούς να κάνουν δημόσιες δηλώσεις
+ότι απαρνούνται ή ότι δεν ήταν ποτέ μέλη
+των αριστερών συντεχνιών. Οι εφημερίδες
+του 61-62 έχουν αρκετές τέτοιες δηλώσεις
+που σκόπευαν όχι μόνο στον εξευτελισμό
+του ιδίου του ατόμου αλλά και στην
+τρομοκράτηση των αριστερών γενικότερα.
+Ένα δείγμα τέτοιας δήλωσης, που αναφέρει
+ο Γ. Λιλλήκας, [[el:magazines:entostonteixon:no_24:coup|στην κλασσική του μελέτη για
+τα καπετανάτα της ΕΟΚΑ]], είναι και το
+ακόλουθο:
+«Οι υποφαινόμενοι Δημήτριος Παναγή και
+Παύλος Χρίστου εξ Αραδίππου, δηλούμεν ότι
+ουδέποτε υπήρξαμεν μέλη κομμουνιστικών
+σωματείων ή Συντεχνιών και προσχωρούμε
+ίδια βουλήσει και θελήσει εις το ελεύθερο
+εργατοϋπαλληλικόν Σωματείον του χωριού
+μας, το οποίον ευρίσκεται πρωτοπόρον εις
+τας εργατικός και εθ νικάς επιδιώξεις».
+Την ίδια ακριβώς τακτική ακολούθησε και η
+ΤΜΤ ανάμεσα στους Τουρκόφωνους. Αλλά
+στα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας δεν
+έλειψαν και οι δολοφονίες. Το 1962 λ.χ.
+δολοφονήθηκε ο Δημήτρης Χριστοδούλου,
+στέλεχος της αριστεράς - το 4ο θύμα των
+μασκοφόρων στην Αχερίτου.
+Την ίδια περίοδο η ΤΜΤ δολοφονούσε τους
+δημοσιογράφους Χικμέτ και Γκιούρκαν που
+έκδιδαν την εφημερίδα Τζιουμχουριστ
+κλείνοντας έτσι και την τελευταία φωνή
+αντίστασης στην «εθνική ολοκλήρωση» της
+Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Το
+εντυπωσιακό με αυτή τη δολοφονία είναι ότι
+ο κατηγορούμενος Ραούφ Ντεκτάς είχε σαν
+μάρτυρα υπεράσπισης στη δίκη, τον
+«καπετάνιο» της ΕΟΚΑ, Πολύκαρπο
+Γιωρκάτζη (και μετέπειτα υπουργό
+εσωτερικών) που προσεκόμισε κασέττες για
+τις επαφές των 2 δολοφονημένων Τ/Κ με
+Ε/Κ, τεκμηριώνοντας έτσι τη θέση της ΤΜΤ
+ότι ήταν «προδότες».(10)
+Η συνεργασία των «άσπονδων εχθρών» δεν
+πρέπει να εκπλήσει. Ο καθένας ήθελε να
+ολοκληρώσει την εθνικοποίηση της
+κοινότητας του και ο στόχος ήταν πάντα
+εκείνοι οι οποίοι αρνούνταν αυτόν τον
+τεχνητό διαχωρισμό.
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka7.png?400|}}
+//Εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στην κηδεία του I. Ιωάννου που
+δολοφονήθηκε από μασκοφόρους μετά την ανεξαρτησία//
+---
+**7. Η τρομοκρατία της ΕΟΚΑ,
+το κυπριακό κράτος και η
+ηγεμονία τον Ελληνισμού
+στην Κύπρο**
+Η εκτενής αναφορά στην τρομοκρατία των
+μασκοφόρων που έγινε προηγουμένως είχε 2
+στόχους. Κατ’ αρχήν είναι αναγκαίο να
+κατατεθεί η Ιστορική αλήθεια. Για 30 χρόνια
+τόσο οι σύνδεσμοι αγωνιστών όσο και οι
+εθνικόφρονες διανοούμενοι, αρνούνταν την
+ύπαρξη μιας τέτοιας τρομοκρατίας,
+κατηγορώντας τα θύματα σαν «προδότες».
+Το ότι αποφάσισαν το 1992 να παραδεχθούν
+ότι «έγιναν λάθη» και ότι «υπήρχαν προδότες
+σε όλες τις παρατάξεις» (αναιρώντας ότι έτσι
+το επιχείρημα ότι οι επιθέσεις ενάντια στην
+αριστερά γίνονταν γιατί οι αριστεροί ήταν
+προδότες) δεν αποκαθιστά την ιστορική
+αλήθεια. Οι δολοφονίες, οι ξυλοδαρμοί, οι
+απειλές, οι εκβιασμοί δεν ήταν τυχαία,
+ανεξέλεκτα επεισόδια. Όπως δείχνουν τόσο
+τα ημερολόγια του Γρίβα όσο και οι ιστορικές
+συγκυρίες της ανάπτυξης της τρομοκρατίας,
+οι επιθέσεις των μασκοφόρων έγιναν βάση
+«σχεδίου». Και είναι σεβασμός για το ήθος
+του Αυξεντίου, του Μάτση,(11) του
+Παλληκαρίδη και όσων άλλων αγνών
+ιδεολόγων που συμμετείχαν στην ΕΟΚΑ, να
+διαχωριστούν οι αγώνες τους από την φρίκη
+των μασκοφόρων. Και αξίζει επίσης ένας
+φόρος τιμής, επιτέλους, σ’ όλους εκείνους
+τους επώνυμους και ανώνυμους εργάτες που
+αντιστάθηκαν στην τρομοκρατία
+συντηρώντας ένα πνεύμα αντίστασης που
+αποτελεί την πέμπτουσαν των αγώνων για
+την Ανεξαρτησία και τη Δημοκρατία σ’ αυτό
+τον τόπο.
+Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο αυτές οι αναφορές
+έχουν σαν στόχο να δείξουν τις πηγές 2
+αλληλένδετων φαινομένων της κοινωνικής
+ζωής στην Κύπρο τα τελευταία 30 χρόνια -
+του αυταρχισμού του κυπριακού κράτους και
+του φόβου που προκαλούν οι εκστρατείες
+πνευματικής τρομοκρατίας που εξαπολύουν
+κατά καιρούς οι εθνικόφρονες στο όνομα του
+Ελληνισμού. Η τρομοκρατία των μασκοφόρων
+ήταν το αποκορύφωμα μιας τακτικής
+τρομοκράτησης του πληθυσμού για να
+επιβληθεί η ηγεμονία του εθνικισμού που
+εισήχθηκε από την Ελλάδα. Ο εθνικισμός
+ήταν από τις αρχές του αιώνα η ιδεολογία
+της εξουσίας στην Κύπρο και η αποδοχή του
+σήμαινε ότι κάθε αγώνας έπρεπε να
+διεξάγεται σε ένα πλαίσιο συζήτησης το
+οποίο να ελέγχουν οι τοπικές εξουσίες
+(εκκλησία, αστοί, νέοι διανοούμενοι των
+Αθηνών). Στην αρχή χρησιμοποιήθηκαν οι
+απειλές, οι αφορισμοί, οι απολύσεις, ο οικονομικός πόλεμος (βλέπε ένθετο). Αυτή η
+επίθεση εντατικοποιήθηκε μετά το 1948 όταν
+έγιναν ταυτόχρονα οι μαζικές εκδηλώσεις για
+την Αυτοκυβέρνηση και οι ταξικές
+κινητοποιήσεις. Ο Γρίβας όπως γράφει και
+στα απομνημονεύματα του ήθελε να
+συντρίψει εκείνο το κίνημα - και παρά τις
+μεταλλαγές της ηγεσίας του ΑΚΕΛ μετά το
+'49 προς την «εθνική ενότητα» και τον
+«ενωτισμό» ήταν έκδηλο ότι στο κοινό
+αριστερό εργατικό κίνημα των Τουρκόφωνων
+και Ελληνόφωνων οι μνήμες των αγώνων του
+ήταν νωπές. Και το χειρότερο βέβαια για
+τους εθνικιστές (και τις ντόπιες εξουσίες που
+τους στήριζαν) ήταν ότι αυτό το μη-εθνικό
+εργατικό κίνημα θα μπορούσε να είναι ο
+κεντρικός άξονας μιας Ανεξάρτητης
+Κυπριακής Δημοκρατίας βασισμένης στον
+πλουραλισμό αντί στο διαχωρισμό. Έτσι το
+σχέδιο του Γρίβα προχώρησε από την απλή
+τρομοκρατία για επιβολή της θέσης της
+ΕΟΚΑ, στην οργανωμένη εκστρατεία για την
+εξαφάνιση της Αριστεράς μετά το χειμώνα
+του '57 όταν άρχισε να διαμορφώνεται η
+προοπτική της λύσης-Ανεξαρτησίας. Γι' αυτό
+και οι κατηγορίες επεκτάθηκαν από την
+ατεκμηρίωτη κατηγορία της «προδοσίας»
+στα εγκλήματα της:
+α) συνεργασίας με Τούρκους (ακόμα και
+όταν επρόκειτο για άτομα που καταδίωκε
+η ΤΜΤ - ίσως ιδίως για αυτούς)
+β) μη-Χριστιανικής συμπεριφοράς - άνοιγμα
+καφενείων την Κυριακή, αθεϊσμός κλπ.
+γ) υπογραφή δηλώσεων υποταγής στην
+εθναρχία (ηγεσία της δεξιάς) η
+δηλώσεων αποκήρυξης των αριστερών
+ιδεωδών.
+δ) διαφωνία με την τακτική της ΕΟΚΑ η
+ακόμα χειρότερα υποστήριξη άλλων
+λύσεων εκτός ένωσης - Αυτοκυβέρνησης - Ανεξαρτησίας.
+Αυτή η εκστρατεία αποτελούσε εν μέρει την
+ολοκλήρωση της διαδικασίας ελληνοποίησης
+των κυπριών Χριστιανών που άρχισε από τις
+αρχές του αιώνα. Τραβούσε την τελευταία,
+και πιο οδυνηρή, γραμμή στον ακρωτηριασμό
+των κυπριών σε δυο εχθρικές εθνικές
+κοινότητες. Αξίζει λ.χ. να σημειωθεί ότι μέχρι
+το '58 βρίσκει ακόμη κανείς πολλές
+αναφορές στην εφημερίδες για «Οθωμανούς»
+αντί Τούρκους δείχνοντας το ημιτελές της
+εθνικής διαμόρφωσης και διαχωρισμού.
+Μάλιστα τον Απρίλη του '58, 2 μήνες δηλαδή
+πριν τη μαζική έκρηξη των διακοινοτικών
+συγκρούσεων, στην Γαληνόπορνη έγινε
+δέηση για να σταματήσει η ανομβρία στην
+οποία έψαλαν ένας Χριστιανός ιερέας
+χρησιμοποιώντας το Ευαγγέλιο και ένας
+Χότζας χρησιμοποιώντας το κοράνι. Ενώπιον
+Χριστιανών και μουσουλμάνων! Ακόμα δεν
+είχαν καταλάβει ότι ήταν εθνικοί εχθροί.
+Από την άλλη αυτή η εκστρατεία ήταν και μια
+διαδικασία μεταλλαγής του Ελληνισμού από
+υπόσχεση απελευθέρωσης σε κρατική
+εξουσία. Ο Γ ρίβας και τα καπετανάτα του
+έθεταν τις βάσεις, με την τρομοκράτηση του πληθυσμού, για τον αυταρχισμό και την
+ρουσφετολογία του κυπριακού κράτους. Μια
+πολιτική που θα εφάρμοζε αμείλικτα ο
+υπαρχηγός του Γρίβα, Π. Γιωρκάτζης όταν
+έγινε υπουργός εσωτερικών της
+Δημοκρατίας. Το κράτος της Ζυρίχης που με
+τόση υποκρισία οι εθνικόφρονες δείχνουν να
+αντιπαθούν, ήταν ουσιαστικά το κράτος που
+έφτιαξαν οι ίδιοι. Αυτοί το επάνδρωσαν και
+αυτοί χώρισαν τον πληθυσμό σε 3
+κατηγορίες πολιτών: τους Έλληνες
+εθνικόφρονες, τους αριστερούς και τους
+Τούρκους. Ίσως εδώ πρέπει να αναζητήσει
+κανείς τη ρίζα της πολιτικής σχιζοφρένειας
+στην Κύπρο - ότι δηλαδή το σύνταγμα είναι
+πιο φιλελεύθερο από την κοινωνία. Η
+κοινωνία ποτέ δεν ήξερε τι έλεγε το
+σύνταγμα - μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του
+λ.χ. υπήρχε η «πίστη» ότι το σύνταγμα
+απαγόρευε να βγει η Αριστερά στην εξουσία!
+Το σύνταγμα είχε γίνει με πρότυπο τα
+δυτικοευρωπαϊκά φιλελεύθερα συντάγματα,
+ενώ το κράτος ήταν ένα ελληνοχριστιανικό
+κράτος κληρονόμος του αυταρχισμού του
+Γρίβα και της ΕΟΚΑ. Ο Μακάριος το
+χειρίστηκε χωρίς ποτέ να το ελέγχει όπως
+απέδειξε η 15η Ιουλίου.
+Ο αντίκτυπος αυτού του κράτους στην
+κοινωνία ήταν μακροχρόνιος και
+καθοριστικός. Επέβαλε ένα φόβο προς την
+εξουσία και ιδιαίτερα προς τον εθνικισμό. Και
+αυτός ο φόβος ξεκίνησε απ' την τρομοκρατία
+των μασκοφόρων. Οπως παρατηρεί εύστοχα
+ο Peter Loizos «ο Ελληνοκυπριακός
+πληθυσμός πήρε ένα σκληρό μάθημα για την
+εθνική του ταυτότητα». [Εκτός από το
+αίσθημα κοινότητας που δημιούργησε η αντίδραση στην Αποικιοκρατία] το άλλο
+μάθημα ήρθε από την ΕΟΚΑ η οποία έδρασε
+βίαια ενάντια σε εκείνους που υποψιαζόταν
+ότι πρόδωναν τα μέλη της ή συνεργάζονταν
+με Άγγλους. Υπήρχε ένα αριθμός Ελλήνων
+που σκοτώθηκαν από Έλληνες και αυτό
+επεκτάθηκε σε μια γενική παρενόχληση των
+αριστερών. Το αποτέλεσμα ήταν ότι, ότι και
+να ένοιωθαν οι άνθρωποι για τις σχέσεις με
+τους Άγγλους, ή για το μελλοντικό καθεστώς
+του νησιού πολύ λίγοι τολμούσαν να
+διαχωρίσουν τη θέση τους από τη γραμμή της
+ΕΟΚΑ για Ένωση και μόνο Ένωση. Το κόστος
+της διαφωνίας ήταν πολύ ψηλό. Το
+αποτέλεσμα αυτής της φρόνιμης συναίνεσης
+στους εθνικούς στόχους συνέχισε και τον
+καιρό της Ανεξαρτησίας.
+Πρέπει να τονιστεί ότι μεταξύ του 1955 και
+όταν κατά πάσα πιθανότητα μεγάλοι
+αριθμοί Ελληνοκυπρίων δεν υποστήριζαν τη
+μαχητική επιζήτηση της Ένωσης, σχεδόν
+κανένας δε μίλησε δημόσια ενάντια στην
+Ένωση ή τη μαχητικότητα. Κατά τη γνώμη
+μου αυτό οφείλετο στο γεγονός ότι ο
+περισσότεροι φοβόντουσαν το βίαιο
+εκφοβισμό. Ήταν πλατιά γνωστό ότι οι
+«αγωνιστές» (militants) ήταν έτοιμοι να
+ξυλοκοπήσουν ή ακόμα και να σκοτώσουν
+αυτούς που πίστευαν ότι τους πρόδωναν. Η
+δημόσια αντιπολίτευση μάλλον θα
+ερμηνεύετο από αυτούς σαν «προδοσία». Ο
+διάχυτος φόβος για βίαιο εκφοβισμό είναι
+αναγκαίος για την κατανόηση της δημόσιας
+έκφρασης πολιτικών απόψεων στην Κύπρο».
+Έτσι εξηγούνται πολλά, δεν είναι;
+{{:wiki:media:magazines:traino:traino10_eoka8.png?600|}}
+---
+**ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:**
+  - Βάσος Λυσσαρίδης, Αριστος Κάτσης, Από την ΕΟΚΑ στην Ανεξαρτησία.
+  - Οι αντίπαλοι της Αριστεράς υπολόγιζαν τη δύναμη της από το 20 μέχρι το 55% (Άγγλοι, μητροπολίτης Κερύνειας). Στις δημοτικές (που έκφραζαν τον πληθυσμό που κατοικούσε σε αστικά όρια) κέρδιζε σταθερά τις εκλογές στη Λεμεσό, τη Λάρνακα και την Αμμόχωστο ενώ το '53 συνεργάστηκε για την εκλογή του Δημάρχου Πάφου και της Πόλης Χρυσοχούς. Κέρδιζε επίσης σταθερά σε μια από τις πιο μεγάλες κωμοπόλεις (τη Μόρφου) και είχε σημαντική δύναμη στην Τουρκόφωνη κωμόπολη της Λεύκας. Ένας άλλος τρόπος υπολογισμού της επιρροής μιας παράταξης τότε ήταν η συλλογή υπογραφών. Έτσι επί συνόλου 224747 ψηφοφόρων 107,000 υπέγραψαν τη διακήρυξη της Στοκχόλμης που προωθούσε το ΑΚΕΛ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το «ενωτικό δημοψήφισμα» του 1950 που υποστήριξαν όλες οι παρατάξεις υπογράφτηκε από 215,000 περίπου.
+  - Κάτσης ο.π.
+  - «Ημερολόγιο του Γρίβα» στο βιβλίο του Παναγιώτη Μαχλουζαρίδη. «Κύπρος 1940-1960». - Το ίδιο και τα ακόλουθα αποσπάσματα από τα ημερολόγια του Γρίβα.
+  - Σπύρος Παπαγεωργίου, Κυπριακή Θύελλα, σ. 305.
+  - Η μετέπειτα αποκάλυψη ότι ο Γρίβας είχε μάλιστα τιμωρήσει τον Αυξεντίου με το να τον απαλλάξει από τα καθήκοντα του τομεάρχου, ενίσχυσαν τις φήμες.
+  - Παπαγεωργίου ο.π. σ.595.
+  - Παπαγεωργίου ο.π. σ.606.
+  - Γεώργιος Γρίβας, Απομνημονεύματα, σ.223.
+  - Ισχάν Αλή, Απομνημονεύματα, σ. 40.
+  - Ο Κυριάκος Μάτσης χρειάζεται ιδιαίτερη μνεία, πρώτον γιατί όσο καιρό ήταν τομεάρχης στοπν Πενταδάκτυλο δεν έγιναν βιαιοπραγίες εναντίον αριστερών αλλά και γιατί ο ίδιος φαίνεται να εναντιωνόταν στην Τρομοκρατία. Σε μια γνωστή επιστολή του ο ταγματάρχης Μακκάνουντ (που γνώρισε και εκτίμησε τον ήθος και τις απόψεις του Μάτση κατά τη διάρκεια της κράτησης του) τον καλεί να παρέμβει για να αποτραπεί σύγκρουση μεταξύ «ΕΟΚΑ - κομμουνιστών» και οι διακοινοτικές συγκρούσεις, (βλ. Κώστας Γραικός «Κυπριακή Ιστορία» που περιλαμβάνει και υπόνοιες βασισμένες στις ιστορικές συγκυρίες για τις σχέσεις του Γρίβα με τους Άγγλους).
+**ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ**
+Χρησιμοποιήθηκαν οι εφημερίδες της εποχής Χαραυγή, Φιλελεύθερος, Ελευθερία, Cyprus mail και το
+περιοδικό Τάιμς οφ Σάυπρους. Τα βιβλία: **Απομνημονεύματα**, Γ. Γρίβα. **Κυπριακή Θύελλα**, Σ. Παπαγεωργίου. **Έγγραφα του Αγώνα**, Σ. Παπαγεωργίου. **Κύπρος 1940-60**, Π. Μαχλουζαρίδη. **Από την ΕΟΚΑ στην Ανεξαρτησία**, Α. Κάτση. **Χρονικό του ΑΚΕΛ**, ειδική έκδοση.
+Χρησιμοποιήθηκαν επίσης τα άρθρα του Μ. Πουμπούρη, ο «διάλογος» μεταξύ των συνδέσμων αγωνιστών και του ΑΚΕΛ το 1992 για τις δολοφονίες και οι επιστολές των παιδιών των δολοφονημένων που ζητούν εξηγήσεις ή αποκατάσταση. **Για κανένα δολοφονημένο δεν υπάρχει μέχρι σήμερα συγκεκριμένη κατηγορία.**
+{{tag> Κατάσταση:"Χρειάζεται Μετάφραση":"Χρειάζεται Τούρκικη Μετάφραση" Κατάσταση:"Χρειάζεται Μετάφραση":"Χρειάζεται Αγγλική Μετάφραση"
+"Περιοδικά":"Τραίνο στην πόλη (Περιοδικό)":"Τραίνο στην πόλη - Τεύχος 10"
+"Δεκαετία":"Δεκαετία 1990-1999"
+Χρονιά:"1993"
+Τοποθεσίες:Λεμεσός
+Θέμα:"ΕΟΚΑ" "Θέμα":"Εθνικισμός/Ακροδεξιά"}}

Κυπριακό Κινηματικό Αρχείο Cyprus Movements Archive Kıbrıs Sosyal Hareket Arşivi

User Tools

Site Tools

Differences

Page Tools

Κυπριακό Κινηματικό Αρχείο
Cyprus Movements Archive
Kıbrıs Sosyal Hareket Arşivi