Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα 'The Justice Project' τον Αύγουστο του 2021.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΨΕΚΑΣΜΕΝΟΣ ΤΕΛΙΚΑ;
August 8, 2021
Ένιωθα την ανάγκη να γράψω για το φαινόμενο των ‘ψεκασμένων’ εδώ και καιρό, και η αντίδραση μετά την τελευταία τους πορεία και τα επεισόδια στο Σίγμα με έσπρωξε επιτέλους να το πράξω.[1]
‘Ψεκασμένος’ είναι η υποτιμητική ονομασία που κατέληξε να δίνεται σε όσους πολίτες εκδηλώνουν σκεπτικισμό για όσα μας λεν οι κυβερνώντες για την πανδημία. Τα ΜΜΕ και οι υποστηρικτές των μέτρων τείνουν να παρουσιάζουν τους όποιους σκεπτικούς πολίτες σαν γελοίους γραφικούς συνωμοσιολόγους που αρνούνται τον επιστημονικό ορθολογισμό των εμπειρογνωμόνων της πανδημίας. Αυτή η παρουσίαση είναι λανθασμένη. Ο σκεπτικισμός των πολιτών έχει διάφορους βαθμούς και τάσεις: ξεκινά από σκεπτικισμό προς συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης της πανδημίας και φτάνει μέχρι την αμφισβήτηση της ύπαρξης του ιού, ή ακόμη και την υιοθέτηση θεωριών σκόπιμης κατασκευής του ιού για σκοτεινούς σκοπούς. Επομένως, οι λεγόμενοι ‘ψεκασμένοι’ δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα. Ή, καλύτερα, οι λεγόμενοι ‘ψεκασμένοι’ δεν είναι όλοι ψεκασμένοι.
Πολλοί πολίτες θεωρούν πως ο ιός υπάρχει και είναι επικίνδυνος, αλλά δεν συμφωνούν με τον τρόπο που η κυβέρνησή μας διαχειρίστηκε και διαχειρίζεται την πανδημία. Συμφωνούν πως χρειάζονται κάποια μέτρα για αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά διαφωνούν ή διαφώνησαν με την απαγόρευση διαδηλώσεων, τα κέρφιου, τον καταναγκαστικό εμβολιασμό κοκ. Οι συγκεκριμένοι πολίτες κατακρίνουν την διαχείριση της πανδημίας σαν αυταρχική, ρατσιστική και παράλογη, μιλώντας από την σκοπιά ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η κριτική τους γίνεται με ορθολογικά επιχειρήματα, κάποια από τα οποία μπορείτε να διαβάσετε στις υποσημειώσεις.[2][3][4] Αυτή η πολιτική τάση εκφράστηκε τόσο στην αριστερά από το κίνημα Ως Δαμέ, όσο και στη δεξιά από αγανακτισμένους πολίτες που συμμετείχαν σε διάφορες διαδηλώσεις ενάντια στα μέτρα. Δεν νοείται να θεωρούμε τους εκφραστές αυτής της τάσης ψεκασμένους συνωμοσιολόγους.
Δυστυχώς, υπάρχει και σημαντική μερίδα πολιτών που αρνείται την υπάρξη πανδημίας και ενστερνίζεται λιγότερο ή περισσότερο απίθανες θεωρίες συνωμοσίας. Ο όρος «ψεκασμένοι» φαίνεται να αρμόζει για αυτούς τους πολίτες. Ή μήπως όχι; Κατά τη γνώμη μου, παρόλο που η στάση αυτών των πολιτών έχει ανορθολογικά χαρακτηριστικά, εμπεριέχει και μια σημαντική ορθολογική στιγμή. Θεωρώ απόλυτα λογικό ένας πολίτης να μην εμπιστεύεται αυτά που του λέει η κυβέρνηση και τα ελεγχόμενα καθεστωτικά ΜΜΕ για την πανδημία. Αυτό ισχύει ανά το παγκόσμιο, αλλά ιδιαίτερα για πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς γνωρίζουν πως το κράτος τους είναι ιδιαίτερα διεφθαρμένο, ανίκανο και αναξιόπιστο.
Άμα ένα κράτος, που έχει δείξει ξεκάθαρα πως δεν υπηρετεί το καλό των πολιτών του, ζητά από αυτούς να αλλάξουν ριζικά προς το χειρότερο τον τρόπο ζωής τους και να θυσιάσουν βασικές τους ελευθερίες, είναι λογικό και ορθολογικό ο κόσμος να αντιδράσει με καχυποψία. Η καχυποψία αυτή φαίνεται ακόμα ορθολογικότερη άμα αναλογιστούμε τα αλλοπρόσαλλα μέτρα που επέβαλε η Κυπριακή Δημοκρατία τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, τις συνεχείς αλλαγές σε αυτά τα μέτρα, και τις πολλές φορές που βιάστηκε να μας πει πως βγαίνουμε από την πανδημία. Ο κόσμος δικαιολογημένα δεν εμπιστεύεται ούτε το κυπριακό κράτος, ούτε τους εμπειρογνώμονές του.[5]
Η απάντηση του κράτους στην καχυποψία των πολιτών είναι να τους δαιμονοποιήσει σαν παρανοϊκούς συνωμοσιολόγους, δηλαδή, σαν ‘ψεκασμένους’. Το κράτος χρησιμοποιεί τα ΜΜΕ που ελέγχει όπως το συγκρότημα Δίας για να παρουσιάσει οποιαδήποτε κριτική στα μέτρα και οποιαδήποτε κινητοποίηση ενάντια τους σαν ανορθολογική και κοινωνικά επικίνδυνη, υπερπροβάλλοντας τη μειοψηφία γραφικών αντιεμβολιαστών και συνωμοσιολόγων. Αυτή ήταν η στάση του τόσο με δεξιές, όσο και με αριστερές κινητοποιήσεις, από την πρώτη διαδήλωση στο οδόφραγμα Λήδρας μέχρι και την πρόσφατη διαδήλωση έξω από το προεδρικό. Αυτό προδίδει πως στόχος του κράτους είναι να διαιρέσει τους πολίτες σε δυο αντίπαλα στρατόπεδα – σε υπεύθυνους νομοταγείς πολίτες από τη μια, και σε ανεύθυνους ‘ψεκασμένους’ από την άλλη – και να στρέψει το ένα ενάντια στο άλλο. Με το να δαιμονοποιεί τους ‘ψεκασμένους’, το κράτος πετυχαίνει να διοχετεύσει τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης με τον ιό στους ‘ψεκασμένους,’ αποφεύγοντας έτσι να είναι το ίδιο ο δέκτης της δυσαρέσκειας αυτής. Με άλλα λόγια, το κυπριακό κράτος ακολουθεί την κλασική τακτική του «διαίρει και βασίλευε» για να επιβάλει τα μέτρα του όσο πιο εύκολα γίνεται.
Στην προσπάθεια του να δαιμονοποιήσει τους σκεπτικούς πολίτες, το κράτος έχει την ασυνείδητη στήριξη της πλειοψηφίας της Ε/κ αριστεράς και των λεγόμενων προοδευτικών/φιλελεύθερων. Παρόλο που η Ε/κ αριστερά απεχθάνεται την κυβέρνηση Αναστασιάδη και κριτικάρει κάποια από τα πανδημιακά μέτρα, απεχθάνεται ακόμη περισσότερο τους δεξιούς, συντηρητικούς, και εθνικιστές πολίτες που αντιδρούν στα μέτρα. Τείνει να τσουβαλιάζει όλους αυτούς τους πολίτες μαζί σαν επικίνδυνους φασίστες ή σαν ηλίθιους συνωμοσιολόγους, και κάνει το παν για να διαχωρίσει την κριτική της για την πανδημική διαχείριση από την κριτική των ‘ψεκασμένων’. Τα υποτιμητικά σχόλια στο διαδίκτυο δίνουν και παίρνουν. Αριστεροί γράφουν υπέρ της επιβολής εμβολιασμού, υποβιβάζουν την αστυνομική βία που δέχονται οι λεγόμενοι ‘ψεκασμένοι,’[6] και μας λένε μέχρι και ότι προτιμούν να πεθάνουν από τα εμβόλια παρά να ζουν μαζί με άτομα που δεν δέχονται να εμβολιαστούν.[7] Ακόμη και το κίνημα Ως Δαμέ αρνήθηκε οποιαδήποτε σύμπραξη με τους ‘ψεκασμένους,’ παρόλο που πολλά από τα αιτήματα των δύο κινημάτων είναι κοινά. Επί της ουσίας, η πλειοψηφία της Ε/κ αριστεράς και των λεγόμενων προοδευτικών/φιλελεύθερων λειτουργεί σαν δεκανίκι του κράτους στη διαχείριση της πανδημίας.
Αν η καχυποψία προς τα μέτρα διαχείρισης της πανδημίας είναι δικαιολογημένη όμως, τί να πούμε τότε για την υποστήριξη της διαχείρισης από αριστερούς και φιλελεύθερους; Και γενικότερα, τί να πούμε για όλους αυτούς τους πολίτες που είναι φανατικοί υποστηρικτές των μέτρων; Όπως έγραψε πρόσφατα και η Cyprus Mail, οι ‘ψεκασμένοι’ ενδεχομένως να ερευνούν περισσότερο την πανδημία από τους υποστηρικτές των μέτρων.[8] Η μεγάλη πλειοψηφία των υποστηρικτών των μέτρων αρκείται στην καθεστωτική προπαγάνδα για το θέμα, είτε του Τσουρούλλη, είτε των υποτιθέμενα πιο έγκυρων διεθνών ΜΜΕ, χωρίς να το έχει ψάξει περαιτέρω. Οι πλείστοι που μας κουνάνε το χέρι να εμβολιαστούμε δεν γνωρίζουν περισσότερα από τους ‘ψεκασμένους’ για τον ιό — κάθε άλλο. Ο πλείστος κόσμος που εμπιστεύεται και ακολουθεί την κρατική διαχείριση το κάνει τυφλά. Δεν έχει τη γνώση και την κριτική σκέψη για να κρίνει αν αυτά που του λένε οι ‘εμπειρογνώμονες’ και οι επιστήμονες ισχύουν. Άρα, ο διαχωρισμός μεταξύ ορθολογιστών και ‘ψεκασμένων’ είναι κουραφέξαλα. Τουλάχιστον ο κόσμος που είναι κριτικός προς τη διαχείριση της πανδημίας δείχνει κάποια αντανακλαστικά εναντίον της καταπάτησης των βασικών του δικαιωμάτων και του τρόπου ζωής του. Οι πιο ψεκασμένοι από όλους είναι όσοι ακολουθούν τα μέτρα άκριτα, όχι αυτοί που τα αντιμετωπίζουν με καχυποψία.
Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως η μεγάλη πλειοψηφία των ‘ψεκασμένων’ ανήκουν στην εργατική τάξη. Το παραδοσιακό καθήκον της αριστεράς είναι η συγκρότηση της εργατικής τάξης σε ανεξάρτητη πολιτική δύναμη που να επιδιώκει την ανατροπή του καπιταλισμού. Για να επιτευχθεί αυτό το ιστορικό καθήκον, επιβάλλεται μεταξύ άλλων η διοχέτευση οποιασδήποτε γενικευμένης δυσαρέσκειας της εργατικής τάξης ενάντια στον πραγματικό της εχθρό, δηλαδή, την αστική τάξη και το κράτος της. Αυτό ισχύει και με τη σημερινή γενικευμένη δυσαρέσκεια πολύ κόσμου με τη διαχείριση της πανδημίας. Μια πραγματική αριστερά οφείλει να αναγνωρίσει και να αναδείξει τον έλλογο πυρήνα αυτής της δυσαρέσκειας, ενώ ταυτόχρονα να απομακρύνει το δυσαρεστημένο κόσμο από παράλογες ή/και αντιδραστικές θεωρίες συνωμοσίας.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως οι επιστήμονες δεν είναι ανεξάρτητοι από το κράτος και την αστική τάξη, κάτι που θα έπρεπε να είναι προφανές σε έναν αριστερό. Υπάρχουν επιστήμονες που φιμώθηκαν και τα videos τους κατέβηκαν από το διαδίκτυο επειδή πρότειναν άλλα μέτρα από αυτά που τελικά επικράτησαν.
Ζούμε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του καπιταλισμού, και η αριστερά οφείλει να προσπαθήσει να ηγηθεί της δυσαρέσκειας της εργατικής τάξης με το κράτος, όχι να στηρίζει το αστικό κράτος ενάντια στην εργατική τάξη. Όσο αυτό δεν γίνεται, η κυβέρνηση θα συνεχίζει να παίζει με την υγεία μας και τον τρόπο ζωής μας. Δεν υπάρχει υγεία χωρίς ελευθερία, και δεν υπάρχει δυνατότητα ελευθερίας χωρίς αριστερά.
Φειδίας Χριστοδουλίδης
[1] Δυστυχώς θεωρώ αναγκαίο να ξεκαθαρίσω πως εγώ ο ίδιος παίρνω τον ιό σοβαρά. Ανήκω σε μια ιδιαίτερα ευπαθή ομάδα, έχω εμβολιαστεί εδώ και μήνες ενώ πρόσφατα νόσησα από τον ιό σοβαρά και έφτασα μέχρι και στο νοσοκομείο. Θα προτιμούσα να μην χρειαζόταν να κάνω αυτή την αναφορά, αλλά η πόλωση και η δαιμονοποίηση όσων έχουν κριτική στάση προς τη διαχείριση της πανδημίας με αναγκάζει να την κάνω.
[2]Μπορείτε να βρείτε τέτοιες κριτικές της διαχείρισης της πανδημίας στους ακόλουθους συνδέσμους: https://thejusticeproject.com.cy/2021/07/28/sto-onoma-tou-iou/
[3] https://thejusticeproject.com.cy/2021/07/17/dikeoma-arnisis-emvoliasmou/
[4] https://thejusticeproject.com.cy/2020/12/01/ekmetalefsi-tis-pandimias/
[5] Ούτε τους εμπειρογνώμονες και τα κράτη του εξωτερικού, καθώς και αυτοί ακολουθούν παρόμοια αλλοπρόσαλλη διαχείριση και επιπλέον τα μασούν στο ζήτημα προέλευσης του ιού.
[6] Απόσο γνωρίζω, η Δέφτερη Ανάγνωση έλαβε βίντεο όπου αστυνομικοί χρησιμοποιούν υπέρμετρη βία κατά διαδηλωτών στην πρόσφατη διαδήλωση έξω από το προεδρικό, αλλά επέλεξε να μην τα δημοσιεύσει.
[7] Η κατάσταση είναι ίδια και στο εξωτερικό. Παρατηρείται η δαιμονοποίηση οποιασδήποτε κριτικής των μέτρων και η προσπάθεια επιβολής του εμβολιασμού, ενώ οι αριστεροί παραμένουν συστρατευμένοι με την ουσία της κρατικής διαχείρισης. Ακόμη και διακεκριμένοι φιλόσοφοι δημοφιλείς με την αριστερά όπως ο Αγκάμπεν τώρα παρουσιάζονται από την αριστερά σαν σκοταδιστές επειδή εναντιώνονται στη διαχείριση της πανδημίας: https://www.versobooks.com/blogs/5125-agamben-wtf-or-how-philosophy-failed-the-pandemic
[8] https://cyprus-mail.com/2021/07/25/coronavirus-the-great-divide-over-vaccinations/