Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε από το αφοα στις 19/09/25.

Είναι η επέκταση της ΑΤΑ με νόμο αντισυνταγματική;

✍🏾 Δρ Βέρα Παύλου*

Κυκλοφορεί τις τελευταίες δύο μέρες στα ΜΜΕ η άποψη του νομικού Αχιλλέα Αιμιλιανίδη περί υποτιθέμενης αντισυνταγματικότητας της επέκτασης της ΑΤΑ σε όλους τους εργαζόμενους με νομοθετική ρύθμιση. Τη θέση αυτή εκφράζει ο κ. Αιμιλιανίδης στο πλαίσιο γνωμάτευσης που του ζητήθηκε από την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) και το Κυπριακό Εμπορικό, Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), δηλαδή τις δύο μεγαλύτερες εργοδοτικές οργανώσεις στην Κύπρο.

Αρχικά ο κ. Αιμιλιανίδης αναφέρει ότι μια τέτοια νομοθετική παρέμβαση θα απέκλινε από το παραδοσιακό μοντέλο ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων στην Κύπρο, το οποίο στηρίζεται στην τριμερή συνεργασία. Στη συνέχεια, με νομικίστικο λόγο προβάλλονται διάφορα επιχειρήματα, στηριζόμενα κυρίως σε νομολογία άσχετη με το πεδίο των εργασιακών σχέσεων, για να στηριχθεί η θέση ότι ενδεχόμενη νομοθετική ρύθμιση της ΑΤΑ θα αποτελεί καταπάτηση του δικαιώματος ελεύθερης σύναψης συμβάσεων όπως κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα.

Ας αναλύσουμε με απλά λόγια εάν ισχύουν αυτά που γράφει ο κ. Αιμιλιανίδης. Το μοντέλο τριμερούς συνεργασίας, ο κοινωνικός διάλογος δηλαδή μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων, εργοδοτών και του κράτους, δεν είναι σε καμία περίπτωση απόλυτο αλλά ούτε και φυσικά αντίθετο με τη ρύθμιση εργασιακών ζητημάτων μέσα από νομοθεσία. Στην Κύπρο, όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου σήμερα, τα εργασιακά ζητήματα ρυθμίζονται τόσο μέσω του κοινωνικού διαλόγου, όσο και μέσω των συλλογικών συμβάσεων που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή επιχειρήσεις, αλλά και μέσω νομοθεσίας όπως και μέσω των ιδιωτικών συμβάσεων εργασίας. Όλες αυτές οι πηγές ρύθμισης συνυπάρχουν και διέπονται μάλιστα από ιεράρχηση των κανόνων. Η νομοθεσία λοιπόν υπερισχύει τόσο των συλλογικών όσο και των ιδιωτικών συμβάσεων, ενώ οι συλλογικές συμβάσεις συνήθως υπερισχύουν των ιδιωτικών.

Η θέση ότι νομοθεσία που επιβάλλει κάποιο όρο στα μέρη καταπατά το δικαίωμα ελεύθερης σύναψης συμβάσεων είναι πραγματικά μια αξιοπερίεργη,καθώς δείχνει να αγνοεί τη βασική λειτουργία τόσο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας όσο και της εργατικής νομοθεσίας που είναι ακριβώς αυτή η επέμβαση στην (υποτιθέμενη) ελεύθερη διαπραγμάτευση μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου και η επιβολή όρων στη σύμβαση που συνάπτουν. Αυτοί οι όροι έχουν σκοπό την προστασία των συμφερόντων των εργαζομένων και σε ορισμένες περιπτώσεις και της κοινωνίας γενικότερα. Στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων ο νομοθέτης επεμβαίνει στην ελευθερία σύναψης συμβάσεων γιατί ακριβώς τα μέρη δεν είναι ίσα και δε διαμορφώνουν τη σύμβαση τους ελεύθερα. Ο εργοδότης βρίσκεται σε θέση ισχύος απέναντι στον εργαζόμενο και του επιβάλλει όρους πολλές φορές μέσα από μια πρακτική τύπου «τούτοι εν οι όροι τζιαι αν θέλεις».

Ο κ. Αιμιλιανίδης, ο οποίος έγραψε μάλιστα και εγχειρίδιο Εργατικού Δικαίου (!), σίγουρα γνωρίζει ότι στην Κύπρο, όπως και αλλού στον κόσμο, υπάρχει πληθώρα νομοθεσιών που ρυθμίζουν θέματα όπως ο χρόνος εργασίας, ο κατώτατος μισθός, η ασφάλεια και η υγεία, οι απολύσεις, οι διάφορες άδειες σχετικές με τη γονεϊκότητα και πολλά άλλα. Είναι άραγε όλες αυτές οι νομοθεσίες… αντισυνταγματικές; Προφανώς όχι. Ο εργοδότης και ο εργαζόμενος μπορούν να συμφωνήσουν ό,τι θέλουν μέσα όμως στα όρια που θέτει η νομοθεσία αλλά και η συλλογική σύμβαση, εάν υπάρχει. Ο εργοδότης και ο εργαζόμενος δεν μπορούν, για παράδειγμα, να «συμφωνήσουν» να πληρώνεται ο εργαζόμενος λιγότερα από τον κατώτατο μισθό, ούτε να δουλεύει 100 ώρες την εβδομάδα ούτε να εργάζεται χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό ασφάλειας. Αν δεχτούμε τη θέση του κ. Αιμιλιανίδη, τότε θα πρέπει να καταργήσουμε όλη την εργατική νομοθεσία που ισχύει στη χώρα μας. Κάτι τέτοιο, έστω και αν κάποιοι θα το επιθυμούσαν, είναι αδύνατο γιατί θα προσέκρουε στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κύπρου, άρα και στο ίδιο το Σύνταγμα.

* Η Δρ Βέρα Παύλου είναι Senior Lecturer Εργατικού Δικαίου, Πανεπιστήμιο Γλασκώβης