Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε από το αφοα στις 20/05/25.

Δικαίωμα στην Πόλη ή στο Τιμόνι;

✍🏾 Μαρίνα Κυριάκου

Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας να επιτρέψει ξανά τη διέλευση των ιδιωτικών οχημάτων στη βόρεια πλευρά της λεωφόρου Μακαρίου, από Δευτέρα έως Παρασκευή (7πμ–9μμ), φαίνεται να σηματοδοτεί όχι απλώς μια αλλαγή κυκλοφοριακής πολιτικής, αλλά ένα βαθύτερο πισωγύρισμα στις αξίες της βιώσιμης κινητικότητας και της κοινωνικά δίκαιης αστικής ανάπτυξης. Ακόμα μια χωρικο-κοινωνική περθωριοποίηση των όσων δε δίνονται ευκαιρίες να εκφράσουν τη φωνή τους.

Από τον Οκτώβριο του 2022, η Μακαρίου είχε μετατραπεί σε έναν ανοιχτό, ανθρώπινο δρόμο. Με απαγόρευση διέλευσης για μη εξουσιοδοτημένα οχήματα, αμφίδρομη λεωφορειολωρίδα και μειωμένο όριο ταχύτητας (20 χλμ/ώρα), επιχειρήθηκε να δοθεί χώρος και προτεραιότητα στους πεζούς, τους χρήστες μικροκινητικότητας, τα άτομα με αναπηρίες, τους κατοίκους και τους εργαζόμενους. Η αναβάθμιση αυτή δεν ήταν ένα απομονωμένο σχέδιο: εντασσόταν σε μια ευρύτερη στρατηγική για το μέλλον της πόλης, μέσα από το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) και άλλες μελέτες της τελευταίας δεκαετίας.

Η επιστροφή των ΙΧ μοιάζει να «κλείνει» μια πόρτα που μόλις είχε αρχίσει να ανοίγει για ένα πιο δίκαιο, συμμετοχικό και πράσινο κέντρο. Η Μακαρίου δεν ανοίγει. Κλείνει… κλείνει την ασφαλή πρόσβαση σε παιδιά, ηλικιωμένους, ΑμεΑ, πεζούς. Κλείνει τις ευκαιρίες προς τον άνθρωπο, γιατί προτιμά το αυτοκίνητο.

Η διαδικασία λήψης της απόφασης έγινε χωρίς να ακουστούν όλες οι φωνές και χωρίς τεκμηρίωση, εντείνοντας τα ερωτήματα περί συμμετοχής και διαφάνειας. Ενώ οργανώθηκαν διαβουλεύσεις με εκπροσώπους των καταστηματαρχών, απουσίαζαν εντελώς οι απόψεις των χρηστών λεωφορείων, ποδηλάτων, ΑμεΑ και εργαζόμενων και κατοίκων της περιοχής.

Η απόφαση πάρθηκε σε «γυάλινο αμφιθέατρο», θυμίζοντας μας πόσο εύθραυστο παραμένει το δικαίωμα στην πόλη.

Πέρα από την οικολογική και κοινωνική διάσταση, η αλλαγή κυκλοφορίας σαμποτάρει εργαλεία που δοκιμάστηκαν για την μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης όπως το Park & Ride, που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει τα λεωφορεία και τη σύνδεση από το νέο ΓΣΠ μέχρι την Πλατεία Σολωμού. Η νέα κυκλοφοριακή ρύθμιση το καθιστά σχεδόν άχρηστο. Η ισοπέδωση της ιεραρχίας των μέσων μεταφοράς υποδηλώνει την επιστροφή στην προτεραιότητα του ΙΧ — με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα: συμφόρηση, θόρυβος, ρύπανση.

Και όλα αυτά για ένα έργο που συγχρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκά κονδύλια για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της πόλης.Πέραν από το «πρόστιμο» που πρέπει να επιστραφεί στους χρηματοδότες, τίθεται το ερώτημα «για ποιους και με ποιους φτιάχνουμε αυτή την πόλη»;

Η δικαιολόγηση της απόφασης βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην ανάγκη «στήριξης της επιχειρηματικότητας» και «αύξησης της επισκεψιμότητας». Όμως, αυτό το αφήγημα που θέλει να δώσει ξανά εμπορική πνοή στην Μακαρίου είναι μια ψευδαίσθηση. Στην πραγματικότητα δεν προσφέρεται παρόδια στάθμευση στη λεωφόρο, ενώ τα ΙΧ αναγκάζονται ούτως ή άλλως να καταλήξουν σε παράπλευρους δρόμους για στάθμευση — αυξάνοντας τη συμφόρηση. Το πρόβλημα δεν είναι η κυκλοφορία στα συγκεκριμένα 700 μέτρα της Μακαρίου αλλά η απουσία συνολικής πολιτικής για τον αστικό εμπορικό ιστό και η συσσώρευση επενδύσεων στα εμπορικά κέντρα εκτός πόλης.

Το δικαίωμα στην πόλη δεν είναι αφηρημένο σύνθημα. Είναι η απαίτηση να σχεδιάζουμε για όλους: πεζούς, ποδηλάτες, ΑμεΑ, ηλικιωμένους, παιδιά, εργαζόμενους — όχι μόνο για όσους έχουν τιμόνι στα χέρια και φωνή στα δημοτικά έδρανα. Το να κάνουμε βήματα πίσω, για χάρη μιας πρόσκαιρης κυκλοφοριακής «διευκόλυνσης», δείχνει ξανά την παντελής έλλειψη οράματος μιας πόλης που σέβεται τους ανθρώπους της.