Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε τον Μάρτη του 2014 στην ηλεκτρονική σελίδα της Αγκάρρας.

Η Οικονομική Κρίση στην Κύπρο και ο Μύθος της Ευθύνης των Μεταναστών

18 Μάρτη, 2014

Φιλοξενούμενο Κείμενο

Η Κύπρος ως καπιταλιστική οικονομία βίωσε οικονομική ανάπτυξη για 34 συνεχή χρόνια. Μετά την κρίση του 1974, η Κυπριακή οικονομία ανέκαμψε απότομα και διατηρούσε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης και μία συνεχή ανοδική πορεία. Η Κύπρος τις ακόλουθες δεκαετίες μετατράπηκε από μια βιομηχανική και αγροτική οικονομία (δηλαδή μία οικονομία βασισμένη στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα) μέσα σε μία οικονομία βασισμένη στην προσφορά ειδικευμένων υπηρεσιών (ανεπτυγμένος τριτογενής τομέας), με το κλασσικό παράδειγμα να είναι η ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα, του τουρισμού, αλλά και των δικηγορικών υπηρεσιών. Με βάση τις παραγωγικές δυνατότητες της, η Κύπρος δεν κατείχε το αναγκαίο ντόπιο εργατικό δυναμικό για την μετετράπη της οικονομίας από αγροτικό-βιομηχανική σε οικονομία παροχής ειδικευμένων υπηρεσιών. Η ανάπτυξη μίας οικονομίας με βάση τις ειδικευμένες υπηρεσίες προϋποθέτει ένα εργατικό δυναμικό με ψηλά επίπεδα μόρφωσης και εκπαίδευσης, στο οποίο η Κύπρος υστερούσε.

Το πρόβλημα αυτό, παρόλα αυτά, λύθηκε σταδιακά με την συνεχόμενη αύξηση των Κύπριων φοιτητών είτε σε τοπικά, είτε σε ξένα πανεπιστήμια. Μέσα από αυτή την διαδικασία η Κυπριακή οικονομία εφοδιαζόταν συνεχώς με μεγαλύτερο ποσοστό εργατικής δύναμης ικανής να αξιοποιηθεί στον ειδικευμένο τριτογενή τομέα, και ενώ η παλαιά γενιά αντικαθιστούσαν από την νέα, μειωνόταν και η απασχόληση Κύπριων πολιτών στους αγροτικούς, βιομηχανικούς και ανειδίκευτους υπηρεσιακούς τομείς. Με την απορρόφηση του νέου εργατικού δυναμικού από τον ειδικευμένο τριτογενή τομέα, άρχισε να δημιουργείται έλλειμμα εργατικού δυναμικού για τους άλλους τομείς. Στο σημείο αυτό μία καπιταλιστική οικονομία είτε θα προσπαθήσει να τραβήξει εργατικό δυναμικό από τον τριτογενή τομέα αυξάνοντας τους μισθούς, είτε θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα έλλειψης εργατικού δυναμικού φέρνοντας καινούργιο εργατικό δυναμικό στην χώρα, διατηρώντας τους μισθούς στα ίδια επίπεδα, ή και μειώνοντας τους. Και αφού κανένας τομέας τη οικονομίας δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να ανταγωνιστεί τον ειδικευμένο τριτογενή τομέα σε μισθούς, η Κυπριακή οικονομία εισήγαγε ξένο εργατικό δυναμικό. Η μετανάστευση προς την Κυπριακή Δημοκρατία κάλυπτε την έλλειψη του εργατικού δυναμικού που δημιουργήθηκε από την μετατροπή την Κυπριακής οικονομίας από αγροτικό-βιομηχανική σε οικονομία παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών, διατηρώντας έτσι την αναπαραγωγή της καπιταλιστικής παραγωγής στον πρωτογενή, δευτερογενή και τον μη ειδικευόμενο τριτογενή τομέα της οικονομίας.

Εξάλλου η Κυπριακή Δημοκρατία δεν αντιμετώπιζε ποτέ σημαντικό πρόβλημα ανεργίας μετά την κρίση του 1974. Αν και υπήρξε μία ανοδική τάση στην ανεργία από την δεκαετία του 1990 ως το 2005, εν μέρη λόγο κάποιων χαμηλών επιπέδων ανάπτυξης που βρίσκουμε την περίοδο 96-97 και 02-03 (με αποτέλεσμα η οικονομία να αδυνατεί να απορροφήσει ολόκληρο το καινούργιο εργατικό δυναμικό), δεν μπορούμε να μιλάμε για ουσιαστικό πρόβλημα ανεργίας στην Κύπρο. Μετά το 2005 (όπου πλέον η Κύπρος ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άρα άνοιξε τα σύνορα της για εργασία σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες) βλέπουμε την ανεργία να μειώνεται συστηματικά, φτάνοντας το 2008 στα επίπεδα του 1986 (3.6%). Η αύξηση της μετανάστευσης που έφερε η Ε.Ε. δεν έφερε άνοδο στην ανεργία, καταρρίπτοντας τον μύθο πως η μετανάστευση ήταν υπαίτια για την άνοδο της ανεργίας στην Κύπρο. Η Κύπρος λοιπόν μέχρι το 2008 ήταν μία καπιταλιστική οικονομία με χαμηλή ανεργία, συνεχόμενη ανάπτυξη, και όλο και πιο ειδικευμένο και εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό.

Αν παρατηρήσουμε το πότε αρχίζει η ανοδική πορεία της ανεργίας στην Κυπριακή οικονομία θα δούμε ότι αυτή ξεκινά το 2009 και διατηρεί από τότε μία συνεχή άνοδο. Σε αυτή την περίοδο η Κυπριακή οικονομία μπαίνει σε ύφεση, στην οποία και βρίσκεται μέχρι και σήμερα. Το 2009 η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 1.67%, ενώ το 2010 και το 2011 υπήρξε χαμηλή ανάπτυξη (1.14% και 0.48%), που όχι μόνο αδυνατούσε να απορροφήσει το καινούργιο εργατικό δυναμικό, αλλά αδυνατούσε να επαναφέρει την οικονομία στα δεδομένα του 2008. Δηλαδή δεν αναιρέθηκαν οι επιπτώσεις της συρρίκνωσης του 2009, αφού χαμηλή ανάπτυξη σημαίνει πως πρώτων, δεν απορροφάται το σύνολο του νέου ντόπιου εργατικού δυναμικού, και δεύτερων, δεν απορροφάται το σύνολο του εργατικού δυναμικού που έχασε την δουλειά του. Η συρρίκνωση της οικονομίας οδηγεί σε άνοδο της ανεργίας, η οποία μειώνει την ολική ζήτηση και βάζει την οικονομία σε ένα φαύλο κύκλο μειωμένης ζήτησης – μειωμένης παραγωγής – αποκοπής μισθών και αύξησης της ανεργίας, και ξανά μειωμένης ζήτησης. Σε αυτό τον φαύλο κύκλο έχει μπει και η Κύπρος λόγο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης από το 08-09, και καθώς η τότε κρατική μηχανή απέτυχε να αναγνωρίσει σύντομα την ύφεση και να την αντιμετωπίσει, αλλά και να αποφύγει την χρεωκοπία και την εφαρμογή πολιτικής λιτότητας, αυτός ο φαύλος κύκλος θα συνεχιστεί και θα ενισχυθεί με την συνεχιζόμενη εφαρμογή του μνημονίου που μέσα από τις περικοπές θα μειώσει περαιτέρω την ολική ζήτηση. Και αφού η μεταναστευτική πολιτική, όπως είδαμε, δεν είναι το πρόβλημα, δεν μπορεί να είναι και η λύση σε μια ολική συστηματική κρίση.

Η στοχοποίηση λοιπόν των μεταναστών σαν την πηγή της ανεργίας και των οικονομικών προβλημάτων είναι μία ξεκάθαρη πολιτική δημιουργίας αποδιοπομπαίου τράγου για κάλυψη των πραγματικών υπαίτιων της τοπικής οικονομικής κρίσης. Η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα μπορεί με ευκολία να φορτωθεί τις ευθύνες της κρίσης, αφού δεν μπορεί να υπάρξει η φωνή της αντιλογίας από το μέρος τους προς τις κατηγορίες που τους στοχοποιούν. Οι μετανάστες δεν έχουν αντιπρόσωπο στη βουλή, δεν καλούνται σε συζητήσεις από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δεν είναι οργανωμένοι σε δυναμικά σύνολα ή οργανισμούς και σε μεγάλο βαθμό δεν διαβάζουν Ελληνικά (η και αρκετές φορές Αγγλικά) για να μπορούν να διατηρήσουν μια σταθερή ενημέρωση στα πολιτικά θέματα που τους αφορούν και τους επηρεάζουν. Η συνεχής προώθηση του μύθου των μεταναστών ως υπαίτιων της κρίσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την πολιτική ελίτ, δρα σαν παραπλάνηση για να καλύψει τις ευθύνες της πολιτικής ελίτ και της καπιταλιστικής τάξης για την κατάσταση της οικονομίας και την άνοδο της ανεργίας καθώς και για την μείωση των μισθών. Η συγκεκριμένη τακτική προπαγάνδας δίνει επίσης ώθηση και στην άκρα δεξιά η οποία συνεχώς ανανεώνει τον μύθο αυτό για την προώθηση των φυλετικών και εθνικιστικών ιδεολογικών τους αντιλήψεων προς την ευρύτερη κοινωνία, με σκοπό αύξησης των υποστηρικτών τους και των ποσοστών τους σε μελλοντικές εκλογές και άλλες δράσεις τους.

Το παρών κείμενο είναι μία στοχευόμενη αντιλογία στην συγκεκριμένη αντί-μεταναστευτική προπαγάνδα.

Αντώνης Παστελλόπουλος

Μάρτης 2014.

Πηγή: http://www.tradingeconomics.com/cyprus/gdp-growth-annual-percent-wb-data.html// Πηγή: http://www.indexmundi.com/cyprus/unemployment_rate.html////