Κυπριακό Κινηματικό Αρχείο
Cyprus Movements Archive
Kıbrıs Sosyal Hareket Arşivi

Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε στις 28/11/22 από την Φεμινιστική Ομάδα Ευτοπία, στο Facebook.

Το επάγγελμα του γυναικολόγου δεν υπήρχε από πάντα (ή καλύτερα, δεν ήταν από πάντα «αναγκαίο»). Οι ρίζες του βρίσκονται πάρα πολύ μακριά στο ιστορικό παρελθόν της ανθρωπότητας. Στην πρώτη φάση της ιστορίας, θα λέγαμε ότι οι γυναίκες αλληλοβοηθιόντουσαν στο κομμάτι του τοκετού. Στις κοινότητες υπήρχαν οι μαίες- θεραπεύτριες, όπου γνώριζαν πολύ καλά τα γυναικεία σώματα. Έπειτα, σημειώνεται η παρέμβαση ανδρών για την κατανόηση του γυναικείου σώματος και για το πώς θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμοι όταν ένας τοκετός ήταν δύσκολος. Όπως θα δούμε στην συνέχεια της ιστορίας των τελευταίων αιώνων, δίνεται μία μάχη και μία σημαντική γνώση απαλλοτριώνεται.

Η ιστορία, μας πάει πίσω στον ύστερο μεσαίωνα. Στο γνωστό κυνήγι μαγισσών, στο οποίο, με λίγα λόγια, κυνηγήθηκαν και κάηκαν πολλές γυναίκες, εκ των οποίων πολλές ήταν και μαίες. Η επίθεση που δέχτηκαν τότε οι γυναίκες, αφορούσε μεταξύ άλλων, την πειθάρχηση των ανυπάκουων γυναικών και τον περιορισμό των γυναικείων σωμάτων αποκλειστικά στις αναπαραγωγικές τους λειτουργίες, όπως επίσης και την καταστολή της μαιευτικής γνώσης και τον έλεγχο που είχαν οι ίδιες στα σώματα τους. Αρκετές γυναίκες-μαίες κάηκαν ζωντανές, επειδή ήταν γυναίκες θεραπεύτριες και επειδή η τότε ανδρική ιατρική κοινότητα δεν τις αποδεχόταν λόγω των μεθόδων τους. Επίσης οι μαίες ήταν υπέρ της προσπάθειας να απαλύνουν τον πόνο του τοκετού, όπως και υπέρ των εκτρώσεων, όπου και τις δύο αυτές θέσεις η εκκλησία τις καταδίκαζε.

Φτάνοντας στον 18ο και 19ο αιώνα, με την βιομηχανική επανάσταση, βλέπουμε ότι πολλοί άνθρωποι μετοικούν στις πόλεις. Εκεί, πλέον οι γυναίκες αποδιοργανώνονται και χάνουν την μεταξύ τους επαφή και αλληλοβοήθεια. Δημιουργούνται τα κτίρια-μηχανές, τα νοσοκομεία. Στα νοσοκομεία έβρισκαν καταφύγιο και φροντίδα γυναίκες κατώτερων τάξεων που δεν είχαν τη δυνατότητα να αντιδράσουν, όπου υπήρξαν και τα ευκολότερα πειραματόζωα για τους γιατρούς. Στον 20ο πλέον αιώνα εδραιώνεται επίσημα στις ηπα το επάγγελμα του γυναικολόγου. Η νέα αυτή φιγούρα γιατρού επικράτησε μετά από μάχη με τις μαίες και τις λαϊκές θεραπεύτριες της εποχής, την οποία κέρδισαν οι γιατροί. Απαγόρευσαν τις μαίες, απέκλεισαν τις γυναίκες από τις σπουδές ιατρικής και η μοναδική συμμετοχή που επιφύλαξε ο κλάδος στις γυναίκες ήταν αυτός της νοσοκόμας-βοηθού στον άντρα γιατρό.

Στην κύπρο, από το 1931, υπήρχαν πέντε κρατικά νοσοκομεία. Μετά το 1974, ακολουθείται η πολιτική της συγκέντρωσης, όπου όλη η φροντίδα της υγείας μεταφέρεται στα κρατικά νοσοκομεία. Με αυτόν τον τρόπο τα γυναικεία σώματα ξεκινούν να μπαίνουν κάτω από τον έλεγχο της ιατρικής κοινότητας. Οι μαίες διορίζονται στα κρατικά νοσοκομεία, όπου σταδιακά χάνουν την αυτονομία τους, όπως και όλη τη γνώση για τα γυναικολογικά θέματα υγείας. Με την πάροδο του χρόνου, οι μαίες σταμάτησαν να διεκπεραιώνουν τοκετούς στη κοινότητα και η κοινοτική μαιευτική σταμάτησε να παρέχεται[1].

Η γυναίκα στη κύπρο, πλέον, έχει μόνο μία (αναγκαστική) «επιλογή»: τους γυναικολόγους. Αν και υπάρχουν και γυναίκες γυναικολόγοι αποτελούν την μειοψηφία, επίσης ακολουθούν την ανδροκρατική επιστημονική αφήγηση και μεθόδους που έρχεται σαν καταστατικό, έτσι όπως δομήθηκε από το παρελθόν. Οι περισσότεροι γυναικολόγοι στην κύπρο έχουν δημιουργήσει τις δικές του ιδιωτικές μαιευτικές κλινικές ή είναι μέτοχοι σε μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία. Υπενθύμιση: ο καπιταλισμός είναι το πιο αναπτυγμένο εκμεταλλευτικό κοινωνικοοικονομικό σχήμα. Άρα, ο κοινωνικός χαρακτήρας της φροντίδας υγείας έρχεται σε σύγκρουση με την εμπορευματοποίηση της υγείας. Η γυναίκα γίνεται εμπόρευμα και, με βάση αυτό το σύστημα, είναι εν δυνάμει εκμεταλλεύσιμη με κάθε δυνατό τρόπο.

Με το κυνήγι μαγισσών ουσιαστικά χάθηκε ένα σημαντικό σώμα θεραπευτικών γνώσεων και, έπειτα, με την επιστημονικοποίηση της ιατρικής εγκαθιδρύθηκε καθοριστικά η νίκη των γιατρών. Στη κύπρο έχει πλέον φυσικοποιηθεί η επιλογή του γυναικολόγου ως η μοναδική λύση. Υπάρχει μία έντονη κουλτούρα ιατρικοποίησης. Οι περισσότερες γυναίκες δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργούν τα σώματά μας, γι’ αυτό φοβόμαστε. Για εμάς υπάρχει η αποδυνάμωση και η απόσπαση της γνώσης, για τους γυναικολόγους υπάρχει όλη η γνώση και η εξουσία στα χέρια τους. Μας έχουν πείσει ότι είναι αναγκαίοι, έχουμε πειστεί ότι πρέπει να τους βάλουμε στη θέση τους.

[1] Οι μαίες, σύμφωνα με τη κυπριακή νομοθεσία, έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν φροντίδα μητρότητας αυτόνομα. Οι βασικοί λόγοι που δεν μπορεί η μαία να παρακολουθεί την γυναίκα αυτόνομα είναι ότι δεν υπάρχουν ελεύθερες επαγγελματίες μαίες, η υποστελέχωση των δημόσιων και των ιδιωτικών νοσοκομείων περιορίζει τις δραστηριότητες των μαιών. Η έλλειψη μαιών είναι αποτέλεσμα του τρόπου που παρέχεται η μαιευτική εκπαίδευση στη κύπρο, η οποία μέχρι σήμερα βασίζεται στο προγραμματισμό του υπουργείου υγείας.

*Φεμινιστική Ομάδα Ευτοπία