Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 2020 από το IWW Κύπρου.

Το Πρόγραμμα μας για την Κύπρο

Το IWW είναι αφιερωμένο όχι μόνο στον αγώνα για την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος εκμετάλλευσης, αλλά και στον αγώνα για τη βελτίωση της ζωής των εργατών εδώ και τώρα. Υπάρχουν πολλά γενικά ζητήματα που μαστίζουν τον εργαζόμενο πληθυσμό του νησιού, καθώς και ζητήματα που αναφέρονται σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, διαφορετικές καταστάσεις απασχόλησης (πχ. άνεργοι, φοιτητές, συνταξιούχοι κλπ.), στο καθεστώς μετανάστευσης και σε κοινωνικούς ρόλους. Ωστόσο, καθώς κάνουμε τα πρώτα μας βήματα ως οργανισμός στην Κύπρο, αποφασίσαμε να δώσουμε προτεραιότητα στις ακόλουθες δέκα απαιτήσεις, προσαρμοσμένες σύμφωνα με τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στη νότια πλευρά του νησιού. Αν και τα αιτήματά μας ως συνδικάτο δεν περιορίζονται σε αυτά τα δέκα σημεία, πιστεύουμε ειλικρινά ότι επηρεάζουν, άμεσα ή έμμεσα, την πραγματικότητα της πλειοψηφίας των εργαζομένων στην Κύπρο.

1) Απαιτούμε έναν Καθολικό Κατώτατο Αρχικό Μισθό Διαβίωσης. «Καθολικός» σημαίνει ότι πρέπει να καλύπτει ολόκληρο τον ενεργό πληθυσμό του νησιού. «Κατώτατος» σημαίνει ότι πρέπει να ισχύει για θέσεις εργασίας που δεν απαιτούν ούτε επαγγελματική εμπειρία ούτε πτυχία ή διπλώματα οποιουδήποτε είδους. Εάν μια θέση απαιτεί κάτι περισσότερο από απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, θα πρέπει να έχει υψηλότερο μισθό. «Αρχικός» σημαίνει ότι πρέπει να αυξηθεί αναλόγως, καθώς ο εργαζόμενος συσσωρεύει επαγγελματική εμπειρία ή δεχθεί οποιαδήποτε μορφή επαγγελματικής εκπαίδευσης. «Μισθός διαβίωσης» σημαίνει ότι πρέπει να υπολογίζεται (από μια ανεξάρτητη επιστημονική αρχή) με βάση τις μέσες τιμές των εμπορευμάτων που απαιτούνται για την αναπαραγωγή των εργαζομένων στις πόλεις ή στις αγροτικές περιοχές όπου ζουν, σύμφωνα με μια παρόμοια πρακτική που εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτά τα εμπορεύματα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ενοίκιο, λογαριασμούς, έξοδα μεταφοράς, εκπαίδευσης και σούπερ μάρκετ· στο κάτω κάτω, ποιο σκοπό εξυπηρετεί ένας μισθός αν δεν καλύπτει τις βασικές ανάγκες του εργαζόμενου;

2) Απαιτούμε να καθιερωθεί το εξάωρο ως το νόμιμο μέγιστο των ωρών της εργάσιμης ημέρας, και το τετραήμερο ως το νόμιμο μέγιστο των εργάσιμων μερών μιας εβδομάδας χωρίς καμία μείωση των μισθών. Οποιαδήποτε επιπλέον εργασία πρέπει να θεωρείται υπερωριακή και να πληρώνεται σε αναλογία 1: 2. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι εργάτες που εργάζονται στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος είναι πιο παραγωγικοί από εκείνους που εργάζονται οκτώ ώρες τη ημέρα σε μια εβδομάδα εργασίας πέντε ή έξι ημερών, και ο περιορισμός των ωρών εργασίας μπορεί επίσης δυνητικά να αυξήσει τα ποσοστά απασχόλησης· ως εκ τούτου, χώρες όπως η Σουηδία εξετάζουν τη δυνατότητα εφαρμογής της 6ωρης εργάσιμης ημέρας. Ας μη ξεχνάμε ότι η 8ωρη εργάσιμη ημέρα θεωρήθηκε αρχικά αδύνατη και καθιερώθηκε ως πρότυπο μόνο μετά από δεκαετίες αιματηρών αγώνων από το εργατικό κίνημα. Επιπλέον, η 8ωρη ημέρα ξεκίνησε να καθιερώνεται πριν από διακόσια χρόνια και αντικατοπτρίζει τις συνθήκες εργασίας, τα ποσοστά παραγωγικότητας και τις τεχνολογίες της τότε περιόδου. Το γεγονός ότι παραμένει το πρότυπο σήμερα είναι απολύτως αδικαιολόγητο και τραγικά γελοίο.

3) Απαιτούμε όλοι όσοι εργάζονται στην Κύπρο, και οι οικογένειές τους, να θεωρούνται νόμιμοι κάτοικοι και να τους παρέχονται τα κατάλληλα έγγραφα. Εάν ένας εργοδότης διαπιστωθεί ότι απασχολεί μετανάστες χωρίς έγγραφα, οι μετανάστες αυτοί πρέπει να λάβουν αμέσως βίζα εργασίας, καθώς και προστασία από τον τερματισμό της εργασίας ανάλογη με εκείνη που προστατεύει τη μητρότητα· οι μισθοί τους πρέπει να αυξηθούν στο μέσο επίπεδο της εταιρείας ή του κλάδου· τέλος, ο εργοδότης πρέπει να υποχρεωθεί να πληρώσει πρόστιμο, μέρος του οποίου θα σχηματίσει το ταμείο κοινωνικής ασφάλισης των εν λόγω εργαζομένων και τα υπόλοιπα να δοθούν στους εργαζόμενους ως αποζημίωση για τους χαμηλότερους μισθούς που λάμβαναν μέχρι εκείνο το σημείο. Επιπλέον, για τους σκοπούς της Οδηγίας 2003/109/ΕΚ (καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών που είναι επί μακρόν διαμένοντες σε χώρα-μέλος της ΕΕ), τα πρόσφατα αποκτηθέντα έγγραφα του εργαζομένου πρέπει να αντικατοπτρίζουν την ημερομηνία κατά την οποία βρήκαν εργασία στο νησί. Επίσης, εάν και όταν τερματιστεί η απασχόλησή τους για οποιονδήποτε λόγο, ο μετανάστης εργάτης πρέπει να έχει την ίδια ευκαιρία να βρει άλλη εργασία, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής του.

4) Απαιτούμε ότι ο αγώνας ενάντια στην αδήλωτη εργασία δεν πρέπει να επηρεάζει αρνητικά τους εργαζόμενους. Εάν ένας εργοδότης διαπιστωθεί ότι απασχολεί αδήλωτους εργαζόμενους, οι εργαζόμενοι αυτοί πρέπει να έχουν προστασία από τον τερματισμό της εργασίας ανάλογη με εκείνη που προστατεύει τη μητρότητα, οι μισθοί τους πρέπει να αυξηθούν στο μέσο επίπεδο της εταιρείας ή του κλάδου (εάν είναι χαμηλότεροι από αυτόν τον μέσο όρο) και ο χρόνος αδήλωτης εργασίας του εργαζομένου πρέπει να αναγνωριστεί για όλους τους σκοπούς και λόγους. Επιπλέον, ο εργοδότης πρέπει να υποχρεωθεί να πληρώσει πρόστιμο, μέρος του οποίου θα σχηματίσει/ενισχύσει το ταμείο κοινωνικής ασφάλισης του εργαζομένου και το υπόλοιπο ως διοικητικό πρόστιμο. Αυτό θα καταπολεμήσει αποτελεσματικά το ζήτημα της αδήλωτης εργασίας, ενθαρρύνοντας τους αδήλωτους εργαζόμενους να καταγγέλλουν τους εργοδότες τους χωρίς φόβο αρνητικών επιπτώσεων και εκδικητικών αντιποίνων.

5) Απαιτούμε όπως η Κύπρος συμμορφωθεί άμεσα με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ΕΕΚΔ) και να καταργήσει κάθε είδους δοκιμαστική περίοδο απασχόλησης. Η ΕΕΚΔ διαπίστωσε επανειλημμένα ότι η ελάχιστη(!) περίοδος δοκιμαστικής απασχόλησης διάρκειας 26 εβδομάδων που προβλέπει το κυπριακό εργατικό δίκαιο, κατά την οποία ένας εργοδότης μπορεί να απολύσει έναν εργαζόμενο χωρίς λόγο ή προειδοποίηση, παραβιάζει το άρθρο 24 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Επιπλέον, προσθέτουμε, αυτή η κατάσταση καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για τους νεοπροσληφθέντες εργαζομένους να ασκήσουν το δικαίωμα τους στην συλλογική οργάνωση, το οποίο προστατεύεται ως ανθρώπινο δικαίωμα όχι μόνο από το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

6) Απαιτούμε μια ισχυρότερη Επιθεώρηση Εργασίας. Τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας, αρκετά από αυτά θανατηφόρα μάλιστα, είναι αρκετά κοινά στην Κύπρο και είναι εντελώς δυσανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού. Οι πρόσφατες προτεινόμενες αλλαγές στους νόμους σχετικά με την Επιθεώρηση Εργασίας φαίνονταν πολλά υποσχόμενες στην αρχή, αλλά θεωρούμε ότι το τελικό αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά απογοητευτικό και ανεπαρκές. Απαιτούμε να προσληφθεί και να εκπαιδευτεί ένας μεγάλος αριθμός επιθεωρητών εργασίας, στους οποίους να δοθούν μεγαλύτερες εξουσίες από αυτές που έχουν τώρα. Οι εξουσίες αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν πολύ υψηλότερα πρόστιμα σε εκείνους τους εργοδότες που παραβιάζουν το νόμο, προκειμένου να περιορίσουν την δυνατότητα κερδοφορίας από τέτοιες παράνομες ενέργειες. Επίσης, πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να ελέγχουν αιφνιδιαστικά κατοικίες όπου εργάζονται οικιακές εργάτριες, ιδίως λαμβάνοντας υπόψιν ότι πολλές από αυτές τις εργάτριες υποφέρουν τα πάντα από υπερεκμετάλλευση έως βία και κακοποίηση κάθε είδους. Στο ίδιο πνεύμα, η Κύπρος πρέπει να υπογράψει και να επικυρώσει τη Σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τους Οικιακούς Εργάτες (C189) του 2011, για να διασφαλίσει τα δικαιώματα και την προστασία των οικιακών εργατριών και, συνεπώς, να αναγνωριστεί η σημαντική συμβολή αυτών των εργαζομένων στην οικονομία της χώρας.

7) Απαιτούμε από το Κυπριακό Κράτος να σταματήσει να ληστεύει τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης των προσωρινών μεταναστών εργατών. Οι μισθοί των μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο για χρόνια υπόκεινται σε παρακρατήσεις για σκοπούς Κοινωνικής Ασφάλισης, αλλά όταν πολλοί από αυτούς τους μετανάστες επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους, δεν μπορούν να λάβουν οφέλη από αυτές τις εισφορές ή αναγνώριση των ετών υπηρεσίας τους. Το Κυπριακό Κράτος πρέπει να υπογράψει αμέσως Διμερείς Συμφωνίες Κοινωνικής Ασφάλισης με τις Φιλιππίνες, τη Σρι Λάνκα, το Βιετνάμ, το Νεπάλ και όλες τις άλλες χώρες προέλευσης με τις οποίες δεν έχουν υπογραφεί τέτοιες συμφωνίες.

8) Απαιτούμε μισθό για τις οικιακές εργασίες. Η αναπαραγωγική εργασία που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ενός νοικοκυριού και την ανατροφή των παιδιών θα πρέπει να αποζημιώνεται κατάλληλα. Αυτές οι μη αμειβόμενες εισφορές στην κοινωνία, οι οποίες πραγματοποιούνται κυρίως από γυναίκες εργαζόμενες και μη, είναι υποτιμημένες. Εδώ και αρκετά χρόνια, μελέτες στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προσδιορίσει το συνολικό κόστος των οικιακών εργασιών και έδειξαν ότι είναι μεγαλύτερο από τη συνδυασμένη παραγωγή των λιανικών και βιομηχανικών εταιρειών της χώρας. Απαιτούμε την πραγματοποίηση παρόμοιων μελετών στην Κύπρο, ακολουθούμενη από τη σχετική αποζημίωση για τους ανθρώπους που σηκώνουν αυτό το μεγάλο βάρος. Οι μισθοί για οικιακές εργασίες αποτελούν αίτημα της εργατικής τάξης από τη δεκαετία του 1970 και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει εκστρατείες σχετικά με το ζήτημα σε χώρες όπως η Ινδία και η Ιταλία.

9) Απαιτούμε διαφάνεια μισθών τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Αυτή η γνώση είναι δύναμη· το ταμπού σχετικά με τη συζήτηση των μισθών καλλιεργείται από τους εργοδότες για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά τους, καθώς έτσι παίρνουν αυτή τη δύναμη από τα χέρια των εργαζομένων. Όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τους μισθούς των συναδέλφων τους, καθώς έχει αποδειχθεί ότι αυτή η γνώση βοηθά τους εργαζομένους να διαπραγματευτούν για καλύτερους μισθούς, καθώς επίσης αυξάνει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις αδικίες στο χώρο εργασίας. Σύμφωνα με την Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, το μέτρο αυτό είναι το πιο αποτελεσματικό έναντι της μισθολογικής διαφοράς μεταξύ ανδρών και γυναικών· γεγονός που αποδεικνύεται στην πράξη από την εφαρμογή του στην Πορτογαλία, τη Γαλλία και τη Δανία. Με το μισθολογικό χάσμα της Κύπρου να φτάνει το 14%, η ανάγκη για τέτοια μέτρα είναι ζωτικής σημασίας.

10) Απαιτούμε τον τερματισμό της ψευδούς αυτοαπασχόλησης. Πολλοί αυτοαπασχολούμενοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται για εφαρμογές εργασίας όπως η Wolt και η Bolt, είναι «αυτοαπασχολούμενοι» μόνο στο όνομα, καθώς οι συνθήκες εργασίας, οι ευθύνες, οι υποχρεώσεις και τα έσοδα τους δείχνουν ότι είναι de facto υπάλληλοι που κάνουν εργασία με το κομμάτι. Ως αυτοαπασχολούμενοι, πρέπει να πληρώνουν ένα δυσανάλογα μεγάλο μέρος των αποδοχών τους για να έχουν πρόσβαση στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις και στο Γενικό Σύστημα Υγείας. Προκειμένου να έχουν μια αξιοπρεπή διαβίωση, η μόνη τους επιλογή είναι να «εκμεταλλευτούν» το γεγονός ότι τα ετήσια έσοδα τους είναι χαμηλότερα από το ελάχιστο που απαιτείται για να είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν φορολογική δήλωση, και επομένως να παραλείψουν την καταβολή φόρων και να κρατήσουν όλα τα έσοδα τους. Αυτός ο εξαναγκασμός στην παρανομία καθιστά τη δουλειά τους ακόμη πιο επισφαλή και τους στερεί την πρόσβαση στην Κοινωνική Ασφάλιση, στο Γενικό Σύστημα Υγείας και σε όλες τις προστασίες και δικαιώματα των αναγνωρισμένων εργαζομένων. Απαιτούμε να ενισχυθούν οι διατάξεις κατά της ψευδούς αυτοαπασχόλησης που περιλαμβάνονται στο κυπριακό εργατικό δίκαιο με την αναγνώριση των εταιριών και των ατόμων που παρέχουν εργασία σε αυτούς τους εργάτες ως πραγματικούς εργοδότες, και παρέχοντας σε αυτούς τους εργάτες όλα τα εργασιακά δικαιώματα που δικαιούνται.

Αυτές οι απαιτήσεις δεν είναι ούτε στο ελάχιστο ακραίες ή μη ρεαλιστικές. Αντιθέτως, οι περισσότερες από αυτές βασίζονται στα πρότυπα άλλων χωρών, οι οποίες δεν έχουν απαραίτητα ισχυρότερη ή πιο προηγμένη οικονομία από την Κύπρο. Ωστόσο, δεν μπορούν να επιτευχθούν από εκλογικές πολιτικές. Τα πολιτικά κόμματα στην Κύπρο εξυπηρετούν χωρίς καμία αιδώ το συμφέρον της εργοδοτικής τάξης, και πολλοί από τους ψηφοφόρους τους είναι πράγματι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων διαφόρων μεγεθών· δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι εργοδοτικές οργανώσεις του νησιού έχουν πολύ ισχυρά λόμπι, τα οποία διασφαλίζουν ότι τα συμφέροντα της καπιταλιστικής τάξης είναι ασφαλή από την όποια κυβερνητική παρέμβαση. Επιπλέον, αυτές οι απαιτήσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από τις μεγάλες συντεχνίες που είναι εγκατεστημένα στο νησί. Αυτές είναι γραφειοκρατικές οργανώσεις, που με ιδιαίτερη χαρά συνεργάζονται με εργοδότες, και νιώθουν άνετα μόνο όταν διαπραγματεύονται για αμοιβαίες παραχωρήσεις. Έχασαν οποιαδήποτε ικανότητα ή προθυμία να αγωνιστούν πραγματικά για τα συμφέροντα των εργατών, και, όταν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να απεργήσουν, το καλύτερο που μπορούν ή είναι πρόθυμες να κάνουν είναι να καλέσουν μικρές, περιορισμένες σε διάρκεια απεργίες διαμαρτυρίας, οι οποίες δεν βλάπτουν πραγματικά τα αφεντικά. Επίσης, τα περισσότερα από αυτά τα σωματεία δεν ασχολούνται με την οργάνωση των μεταναστών εργαζομένων, ειδικά από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή αποτυγχάνουν να το πράξουν αποτελεσματικά.

Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθούν αυτές οι απαιτήσεις – ο μόνος τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκαν ποτέ οι απαιτήσεις των εργατών – είναι μέσω της μαζικής βιομηχανικής οργάνωσης και της άμεσης δράσης. Οι εργάτες πρέπει να οικοδομήσουν τις δικές τους οργανώσεις και να τις διαχειρίζονται οι ίδιοι, αντί για γραφειοκράτες, για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα, και να φροντίσουν να συμπεριλάβουν σε αυτές τις οργανώσεις όσο το δυνατόν περισσότερους από τους συναδέλφους τους. Επιπλέον, αυτές οι οργανώσεις και τα μέλη τους πρέπει να είναι έτοιμα να αγωνιστούν για τα δικαιώματά τους, γιατί τίποτα δεν παραδόθηκε ποτέ στους εργάτες χωρίς αγώνα. Οι απεργίες και η βιομηχανική δράση γενικά πρέπει να αποσκοπούν στο να βλάψουν τα συμφέροντα των εργοδοτών, έτσι ώστε να πιεστούν να υποχωρήσουν. Τέλος, αυτές οι οργανώσεις πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους, οπότε όταν μια από αυτές ξεκινά ένα αγώνα, οι υπόλοιπες να συμμετέχουν. Τέτοιες οργανώσεις έχουν ξεκινήσει να εμφανίζονται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, και τις υποστηρίζουμε πλήρως στις προσπάθειές τους.

Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου παίρνουν τα πράγματα ένα βήμα πιο πέρα· υποστηρίζουμε την ενοποίηση κάθε εργάτη από κάθε κλάδο στο ίδιο Ένα Μεγάλο Συνδικάτο, όπου το χτύπημα που δέχεται ένας από εμάς αντιμετωπίζεται ως χτύπημα σε όλους. Ελάτε μαζί μας και βοηθήστε στη δημιουργία των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου στην Κύπρο!