Αυτό το ηλεκτρονικό άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Facebook Με τον Μαρξ Πέραν του Μαρξ στις 30/06/16.

Ένας κόσμος γεμάτος πρόσφυγες και μετανάστες

Σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας μαζικής φυγής και μεταναστευτικών ρευμάτων ανθρώπων οι οποίοι έλκονται μαγικά από την υποτιθέμενη καπιταλιστική κανονικότητα των πυρηνικών χωρών του κεφαλαίου και των υποσχέσεων τους για ψηλούς μισθούς και πλούσια κατανάλωση εμπορευμάτων. Όποιος δεν γίνεται ακτιβιστής στην οικονομία της λεηλασίας και των εμφυλίων πολέμων, ξεκινά το μακρύ και επικίνδυνο ταξίδι προς τις χώρες και τις περιοχές της επαγγελίας της παγκόσμιας αγοράς.

Εν μέρει πρόκειται για εσωτερική μετανάστευση, όπως π.χ. στην Βραζιλία όπου γίνονται μετακινήσεις πληθυσμού από τις βορειοανατολικές περιοχές στις νότιες ζώνες της προσωρινής και επισφαλούς βιομηχανίας παραγωγής εμπορευμάτων για την παγκόσμια αγορά. πολύ μεγαλύτερο είναι το ρεύμα της εσωτερικής μετανάστευσης εξαιτίας της αθλιότητας, στην Κίνα, όπου είναι μόνιμα στο δρόμο πέραν των 300 εκατομμυρίων ανθρώπων του πτωχευμένου πληθυσμού της υπαίθρου, αναζητώντας φτηνά jobs στις περιοχές των βιομηχανιών που είναι προσανατολισμένες προς τις εξαγωγές. Αυτή η μορφή της εσωτερικής μετανάστευσης παρατηρείται λίγο πολύ σε όλα τα μέρη της καπιταλιστικής περιφέρειας, όπως επίσης ήδη στην ίδια την Βόρεια Αμερική και φυσικά και στην ΕΕ των 25.

Εν μέρει είναι όμως επίσης μεγάλα ανθρώπινα ρεύματα τα οποία αναζητούν την σωτηρία τους στην φυγή στο εξωτερικό όπου όμως βρίσκουν πάντα και παντού την ίδια τρομοκρατία: την τρομοκρατία της οικονομίας της αγοράς. Ο όρος «οικονομικοί μετανάστες» που χρησιμοποιείται με υποτιμητικό τρόπο από τις δημοκρατικές αρμόδιες αρχές, επιστρέφει πίσω και πλήττει τους ίδιους τους πρωταίτιους, διότι αναφέρεται στον παγκόσμιο πλέον οικονομισμό – δηλαδή στην ολοκληρωτική κυριαρχία της αφηρημένης λογικής της απεριόριστης συσσώρευσης του κεφαλαίου ως αυτοσκοπός – ως την γενική αιτία. Και πράγματι αυτή είναι η πρωταρχική αιτία όλων των σύγχρονων δυναμικών καταστροφής και απελπισίας που χαρακτηρίζουν τον τωρινό υπαρκτό καπιταλισμό.

Οι «πρόσφυγες των πολέμων» ξεκληρίζονται από εκείνους του πολέμους λεηλασίας και αθλιότητας, οι οποίοι δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά τα επακόλουθα της αποτυχίας ολόκληρων περιοχών του κόσμου να εκπληρώσουν τα κριτήρια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού στο παγκόσμιο πλέον επίπεδο.

Οι «πρόσφυγες της φτώχειας» έχουν την ίδια αιτία φυγής, μόνο πιο άμεσα. Ξεκληρίζονται μαζικά και με ανείπωτη βιαιότητα (τυπικά νόμιμα, όπως και παράνομα) από το κομμάτι της γης τους, με σκοπό να δημιουργηθούν φάρμες παραγωγής ειδικών προϊόντων για την παγκόσμια αγορά και τους καλύτερα αμοιβόμενους.

Εδώ και καιρό, υπάρχουν επίσης οι «πρόσφυγες των καταστροφών» οι οποίοι προσπαθούν να σωθούν από τις φυσικές καταστροφές – έλλειψη νερού, στεπποποίηση, επέκταση των ερήμων, ξηρασίες και πλημμύρες – οι οποίες προκαλούνται κοινωνικά ως συνέπεια του τυφλού οικονομισμού, της επιχειρηματικής εξωτερίκευσης των κόστων σε όλη την κοινωνία, της αδιάκριτης, απερίσκεπτης και καταχρηστικής εκμετάλλευσης των πρώτων υλών, και της καταστροφικής εκβιομηχάνισης της γεωργίας με σκοπό τις εξαγωγές. Εδώ βρίσκεται η βαθύτερη αιτία πολλών φυσικών καταστροφών που εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι προέρχονται από καθαρά φυσικά προτσές.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι η κατηγορία των «προσφύγων της ανάπτυξης», οι οποίοι γίνονται θύματα μεγαλομανών έργων, όπως εκείνα που προωθεί και χρηματοδοτεί η Παγκόσμια Τράπεζα ως υποτιθέμενη «αναπτυξιακή βοήθεια». Συχνά εκτελούνται από λαϊκίστικα καθεστώτα με διεφθαρμένους δικτάτορες, υποστηριζόμενα και προωθούμενα με ζήλο από δυτικές υπερεθνικές επιχειρήσεις, οι οποίες γεμίζουν με αυτό τον τρόπο τα ταμεία τους με υπέρογκα κέρδη. Πρόκειται, κατά κανόνα, για έργα γοήτρου ή για μια φυγή προς τα μπρος προσδοκώντας να αποφύγουν τις επιπτώσεις του οικονομικού προτσές της κρίσης.

Έτσι, με αυτού του είδους τα έργα-πυραμίδες – που παρεμπιπτόντως, πρώτος τα εισηγήθηκε ο Keynes στο κλασικό έργο του: «Η γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος» (σελ. 245-246) – ανακοινώνονται γενικευμένοι και αφηρημένοι αριθμοί οικονομικής ανάπτυξης και βαφτίζονται ως «επιτυχίες».

Χαρακτηριστικό αυτών των έργων-πυραμίδων είναι η ανέγερση γιγαντιαίων υδατοφρακτών, οι οποίοι έχουν ως επακόλουθο την πλημμύρα μεγάλων περιοχών στις οποίες ζουν εκατομμύρια άνθρωποι (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα και αλλού). Οι κάτοικοι των πλημμυρισμένων περιοχών απλά απολύονται προς το τίποτα. Εθνικά και διεθνή χρήματα βοήθειας για την υποτιθέμενη επανεγκατάσταση και το ξεκίνημα μιας νέας ζωής κάπου αλλού, εξαφανίζονται στις τσέπες των διεφθαρμένων διοικήσεων οι οποίες είναι, το ίδιο όπως αυτά τα έργα, μια έκφραση της οικονομικής μιζέριας.

Εκτός από τη μαζική προσφυγοποίηση με την κυριολεκτική έννοια του όρου, παρατηρείται επίσης μια «κανονική» μετανάστευση από την περιφέρεια προς τα κέντρα του κεφαλαίου, με σκοπό την αναζήτηση εργασίας.

Αν συνυπολογίσει κανείς εκτός από τους νόμιμα απασχολούμενους στο εξωτερικό και τους παράνομους, τα εσωτερικά μεταναστευτικά ρεύματα και τους πρόσφυγες των καταστροφών, τότε μπορεί να υπολογίσει ότι σήμερα είναι στο δρόμο πέραν του 10% της ανθρωπότητας με σκοπό να σωθεί από τις συνέπειες της οικονομικής τρομοκρατίας του κεφαλαίου.

Οκτώβρης 2007

—

Σημειώσεις

1. Όλα τα αποσπάσματα και οι αναφορές από τους τρείς τόμους του Κεφαλαίου και τις Θεωρίες για την Υπεραξία είναι από τις σχετικές εκδόσεις της Σύγχρονης Εποχής. Τα αποσπάσματα και οι αναφορές από τα Grudrisse είναι από την Γερμανική Έκδοση των Απάντων των Μαρξ-Ένγκελς, τόμος 42. (Dietz Verlag Berlin, 1983). Στα σχετικά αποσπάσματα σημειώνονται στην παρένθεση όπου έγινε κατορθωτό, οι αντίστοιχες σελίδες της Ελληνικής Έκδοσης των Grundrisse του Στοχαστή.
2. Όλα τα κείμενα αντλούν ιδέες από το έργο της Γερμανικης Θεωρητικής Σχολής της Κριτικής της Αξίας (Wertkritik) όπως έχει δημοσιευτεί στα περιοδικά Krisis και Exit! και στα βιβλία των Robert Kurz, Norbert Trenkle, Ernst Lohoff και άλλων. Στις περιπτώσεις που γίνεται ελεύθερη μετάφραση άρθρων αυτό δηλώνεται από την αναφορά στον τίτλο «σύμφωνα με τον Robert Kurz».