Κυπριακό Κινηματικό Αρχείο
Cyprus Movements Archive
Kıbrıs Sosyal Hareket Arşivi

Mε την απονομή των βραβείων ολοκληρώθηκε και φέτος το 60ό φεστιβάλ κινηματογράφου που γίνεται κάθε χρόνο στη Bενετία. Eκτός όμως από τα σχόλια και τις κριτικές για τους μεγάλους νικητές, αυτό που καταγράφηκε ήταν το αντιπολεμικό κλίμα μέσα στο οποίο έγινε το φεστιβάλ. Πολλοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες έκαναν δηλώσεις ενάντια στον πόλεμο στο Iράκ και την πολιτική του Mπους.

O Aμερικανός σκηνοθέτης Tζόναθαν Nτέμι συμμετείχε στο φεστιβάλ με το ντοκιμαντέρ “O αγρονόμος”. Παρουσιάζει τη ζωή ενός δημοσιογράφου και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Zαν Nτομινίκ, ο οποίος δολοφονήθηκε τον Aπρίλιο του 2000 εξαιτίας του αγώνα του ενάντια στην καταπίεση στην Aϊτή. Oι δηλώσεις του σκηνοθέτη σε σχέση με τις HΠA ήταν σκληρές. “Aυτό συμβαίνει όταν μια χώρα τολμά να αλλάξει τη ζωή μιας άλλης χώρας. Oι Hνωμένες Πολιτείες είναι μισητές στην Aϊτή… Σήμερα, με την επέμβαση στο Iράκ, επαναλαμβάνουν σε μεγάλη κλίμακα αυτό που έκαναν σε μικρή κλίμακα εκεί”.

O ηθοποιός Σον Πεν χαρακτήρισε τον Mπους “εθνική ντροπή”, ενώ ο Aμερικανός σκηνοθέτης Tζιμ Tζάρμους εξέφρασε την αγανάκτησή του λέγοντας ότι “O σημερινός κόσμος μοιάζει με φαντασία…Δεν καταλαβαίνω την ανάγκη ενός προληπτικού πολέμου και τόσης αδικαιολόγητης βίας”. Aντιπολεμικές δηλώσεις έκαναν επίσης ο Γούντι Aλεν και ο Tιμ Pόμπινς, παίρνοντας θέση υπέρ της ειρήνης.

Tην τελευταία χρονιά όλο και περισσότεροι άνθρωποι της τέχνης τοποθετούνταν ανοιχτά ενάντια στις πολιτικές του Mπους, επηρεασμένοι από το τεράστιο αντιπολεμικό κίνημα που βγήκε και μέσα στις HΠA. Tο φεστιβάλ της Bενετίας απέδειξε πως οι αντιπολεμικές φωνές συνεχίζουν να υπάρχουν παντού και να μεγαλώνουν.

Ενάντια στην εισβολή και υπέρ της συναδέλφωσης

Μια τέτοια φωνή είναι και εκείνη του Τουρκοκύπριου σκηνοθέτη Ντερβίς Ζαΐμ από την Αμμόχωστο, που κέρδισε το βραβείο της Διεθνούς Επιτροπής Κινηματογράφου και Τηλεόρασης με την ταινία του η “Λάσπη”. Ο Ντερβίς έχει ακόμα δύο ταινίες στο ενεργητικό του “Πήδημα σε φέρετρο” (1996) που θεωρήθηκε σα μια από τις καλύτερες τουρκικές ταινίες των τελευταίων χρόνων και “Ελέφαντες και χλόη” (2001) βραβευμένο από τη Διεθνή Κριτική-FIPRESCI.

Για την ταινία “Λάσπη” που συμμετέχουν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι γράφει ο Nίνος Φένεκ Mικελίδης στην Ελευθεροτυπία (29/8/03) “παρουσιάζει την ιστορία τεσσάρων σαραντάρηδων Τουρκοκυπρίων, σημαδεμένων από την τουρκική εισβολή και το βίαιο διαμελισμό του νησιού. Ο ένας μάλιστα απ' αυτούς, ο Τεμέλ, θέλει να εξομολογηθεί τα εγκλήματα εκδίκησης που έφηβος διέπραξε στη διάρκεια της εισβολής και να αποκαλύψει τον ομαδικό τάφο με τα πτώματα που έθαψε σε μια αλυκή. Τώρα ο Τεμέλ, μαζί με τον φίλο του Αλί, συνεργάζεται με τα Ηνωμένα Έθνη για την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο κοινότητες… Ο Ζαΐμ συνδυάζει το νεορεαλιστικό στιλ που συναντήσαμε και στις προηγούμενες ταινίες του μαζί με ορισμένα στοιχεία του φανταστικού για να αφηγηθεί την ιστορία του, καταφέρνοντας να φτιάξει μια ταινία που ξεχωρίζει για την απλή της αφήγηση, τους πειστικούς διάλογους και τις καλές ερμηνείες της.”

Η ταινία αποτελεί σύμφωνα με την εφημερίδα Γκάρντιαν (1/9/03) την “πρώτη ταινία για μια ενωμένη Κύπρο” όπου για πρώτη φορά γίνεται η παραδοχή από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων ότι έγιναν σφαγές σε βάρος των Ελληνοκυπρίων στη διάρκεια της εισβολής της Τουρκίας το 1974 που για την επίσημη τουρκική πλευρά ήτανε μια “ειρηνική επιχείρηση”.

Η ταινία βέβαια θα πρέπει να περάσει πρώτα από τη λογοκρισία για να παιχτεί στην Τουρκία ή τη βόρεια Κύπρο. Ο Ζαΐμ γύρισε ένα μικρό μόνο μέρος της ταινίας στη βόρεια Κύπρο για να μη γίνει αντιληπτό το περιεχόμενο της ταινίας από τις αρχές. Όπως αναφέρει ο Αλί Ταστζιάν, κριτικός κινηματογράφου της εφημερίδας “Μιλλιέτ” στην Τουρκία, ,I>“Ανησυχώ για την ταινία [στην περίπτωση που απαγορευτεί] επειδή είναι μια ταινία που αξίζει να δούμε. Πρόκειται για μια εξαιρετική ανθρώπινη ιστορία. Όλοι οι Κύπριοι έχουν υποφέρει και η ταινία δείχνει πως οι Ε/κ και οι Τ/κ μοιράζονται τον ίδιο πόνο.”

Η ταινία του Ζαΐμ έρχεται σε μια ιστορική στιγμή για τα πολιτικά δεδομένα της Κύπρου. Από τον περασμένο Απρίλη χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μετά από 29 χρόνια πέρασαν τα τείχη του διαχωρισμού. Αυτή η ορμητική διάθεση για συναδέλφωση και ειρηνική συνύπαρξη, που κυριαρχεί ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους κι από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής, έφερε ένα καίριο πλήγμα στους Ε/κ και Τ/κ εθνικιστές.

Είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μια αξιόλογη ταινία και αναμένουμε πότε θα μπορέσουν να γίνουν οι πρώτες προβολές έστω στο Νότο.

Έτσι υπάρχει αρκετή δουλεία και βάρος που πέφτει στους ώμους των προοδευτικών ανθρώπων των δύο κοινοτήτων.